Groener en goedkoper staal maken

De hoge silhouetten van de hoogovens torenen al decennialang boven het Noord-Hollandse landschap vlakbij IJmuiden uit. Zowel vanaf land als zee zijn het bakens, die direct in het oog springen. Hier wordt staal gemaakt. Maar als het aan Tata Steel ligt, worden de hoogovens in de toekomst vervangen door een veel nieuwere technologie.

Niet ver van de hoogovens, op hetzelfde terrein, staat een proeffabriek voor HIsarna. Hier test Tata Steel sinds 2011 een nieuwe technologie. Om staal te maken uit kolen en fijn ijzererts zijn nu nog een aantal voorbereidende stappen nodig. In aparte fabrieken worden namelijk eerst luchtige brokken en zogeheten cokes-brokken en knikkers van ijzererts gemaakt, die van bovenaf in de hoogovens worden geladen. Wat daar uitkomt heet vloeibaar ruwijzer en daar worden in aparte fabrieken allerlei soorten staal van gemaakt. Bijvoorbeeld voor in de bouw of in een auto.

Cycloon

“Met HIsarna is het niet meer nodig om cokes te maken. Van poederkolen en fijn ijzererts wordt in een stap ruwijzer gefabriceerd”, zegt plant manager Johan van Boggelen. “Bovendien kunnen we uit veel meer grondstoffen kiezen. In de hoogovens gaan metallurgische kolen en die zijn erg duur. Bij HIsarna maken we ook gebruik van veel goedkopere kolen. Dat het werkt hebben we al in tests laten zien.”

Door het overslaan van de voorbereidingsstappen bespaart HIsarna minimaal twintig procent CO₂-uitstoot ten opzichte van de huidige methode. Bij afvang en opslag van CO₂ is er zelfs een reductie van tachtig procent mogelijk. Bovendien is de productie van ruwijzer op de nieuwe manier goedkoper.

Van Boggelen laat de trots van Tata Steel zien: een imposante proeffabriek van zo’n vijfentwintig meter hoogte. We lopen buitenom via roostertrappen naar het bovenste gedeelte. “Dit stuk is de cycloon”, zegt Van Boggelen. “Deze technologie is door ons ontwikkeld.” Hij wijst op stukjes pijp met grote, gele doppen erop. “Daar injecteren we zuurstof en ijzererts. In een wervelwind van hoge temperatuur gaat het binnenin rond.”

Slaklaag

Ook lopen er groene leidingen. “Daar zit koelwater in”, zegt de plant manager. “De panelen worden zo gekoeld om te voorkomen dat ze beschadigen. We kiezen bewust niet voor vuurvaste panelen, want die moet je steeds vervangen. Het koelwater wordt via een gesloten systeem steeds opnieuw gebruikt.” Om ons heen suist de wind. Het uitzicht is indrukwekkend: overal hoge pijpen en fabrieken. Verderop zien we ook de Noordzee liggen.

Tata Steel maakt overigens geen haast met het ontwikkelen van de nieuwe technologie. Dat gaat stapje voor stapje. Van Boggelen en Moens verwachten daarom dat het nog wel zo’n tien jaar duurt voordat de techniek op industriële schaal wordt toegepast. Moens vergelijkt het met het continu gieten. Vroeger werden eerst blokken gemaakt van staal, die daarna werden uitgewalst tot plakken. “Door de komst van het continu gieten was het niet meer nodig de blokken te creëren en te walsen. Ook dat veranderde veel. Maar niet iedereen ging er direct toe over. Het uitfaseren van de oude technologie duurde zo’n dertig jaar. Pas als de huidige installaties aan vervanging toe zijn, stappen bestaande bedrijven over op HIsarna. Nieuwe bedrijven kunnen het natuurlijk direct gebruiken, als de technologie toepasbaar is.” Van Boggelen vult aan: “Dit is een echte game changer.”