Grijze zeehond houdt van bruinvis

Elk jaar spoelt een toenemend aantal zwaar verminkte bruinvissen aan in Nederland. Grijze zeehonden zijn de boosdoeners, blijkt nu uit een gezamenlijk onderzoek van drie Nederlandse onderzoeksteams. Een kwart van de aangespoelde kadavers bevatte speeksel afkomstig van grijze zeehonden. Het lijkt erop dat naast vis ook zoogdieren op het menu staan van de zeehond. Onderzoeker Mardik Leopold acht de kans groot dat de zeehonden ook mensen gaan aanvallen.

2 december 2014

Het was een mysterieus verschijnsel: de afgelopen tien jaar strandden honderden verminkte bruinvissen langs de Nederlandse kust. Onduidelijk was of deze verwondingen door de visserij kwamen of door roofdieren. Wetenschappers van de faculteit Diergeneeskunde (UU), IMARES Wageningen en het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) verrichten forensisch onderzoek op kadavers van bruinvissen die aanspoelden tussen 2003 en 2013. Voor het eerst toont DNA-onderzoek aan dat grijze zeehonden de verwondingen toebrengen. Hiermee leggen de wetenschappers de basis voor toekomstig forensisch onderzoek naar aangespoelde kadavers van zoogdieren.

Zeker een kwart van alle aangespoelde bruinvissen van de afgelopen tien jaar leek aangevallen door grijze zeehonden. De onderzoekers konden zien dat de aanvallen plaatsvonden toen de bruinvissen nog leefden. Grijze zeehonden jagen dus actief op bruinvissen, wat opmerkelijk is omdat men altijd dacht dat ze alleen op vis jagen. “Vermoedelijk hebben ze een nieuw kunstje geleerd en dat bevalt zo goed dat ze het blijven doen”, zegt Mardik Leopold, onderzoeker van IMARES. De resultaten zijn deze maand gepubliceerd in de tijdschriften the Royal Society en Marine Ecology Progress Series.

Volwassen mannetjes kunnen wel 3.30 meter lang worden en tot 350 kilogram wegen.
Wikimedia commons

Mardik voorziet problemen voor zwemmers in de Noordzee. “De kans is aanwezig dat de grijze zeehond een keer een mens te pakken krijgt. Het is een betrekkelijk grote stap van het eten van vis, naar het eten van zoogdier. De stap van het ene zoogdier (bruinvis) naar een volgend zoogdier (mens) lijkt kleiner. Er zijn inmiddels steeds meer berichten dat ook gewone zeehonden gepakt worden: dat is dus ook een ander zoogdier. Mensen zijn daarbij ook nog eens slechte zwemmers, dus makkelijk te pakken. Ik acht de kans groot dat het een keer mis gaat”, zegt Leopold.

De bruinvis vergeleken met de mens. Bruinvissen kunnen maximaal 1.80 meter worden en wegen niet meer dan 60 kilogram.
Wikimedia commons

Forensisch onderzoek

Forensisch onderzoek in kadavers van zeedieren is lastig: het speeksel van jagers spoelt gemakkelijk weg en bovendien vergaat DNA snel in water. Om iets te kunnen zeggen over het jager-prooigedrag moet je er dus snel bij zijn, het liefst vlak nadat een dier gedood is. Er zit echter vaak een lange tijd tussen het overlijden van het dier in het water en het aanspoelen van het kadaver op het strand. De techniek die de Nederlandse onderzoekers gebruikten op de bruinviskadavers kan in de toekomst mogelijk ook worden toegepast als er menselijke overschotten aanspoelen.

De meeste aangevallen bruinvissen waren jonge dieren die in goede conditie waren – dat wil zeggen met veel vetweefsel. Dat lijkt ook de reden voor de aanvallen. De zeehonden aten grote stukken voedzaam spek van deze bruinvissen. “Het spek is energetisch het meest waardevolle deel om te eten en bovendien zit dat aan de buitenkant, dus daar is de zeehond het eerste bij”, zegt Leopold.

De vissen die normaal op het menu staan, hebben dit vet niet. Leopold: “Er lijkt voedsel genoeg te zijn voor de zeehonden: het aantal zeehonden neemt ieder jaar gemiddeld met 15% toe.” Mogelijk is het spek een aanvulling op het huidige dieet van de zeehonden.

Hoe de zeehonden de bruinvissen te pakken krijgen is nog niet bekend, maar er is wel een theorie over hoe zeehonden de overstap van vis naar zoogdieren maakten. Sommige bruinvissen komen vast te zitten in vissersnetten en verdrinken hierdoor. Zeehonden begonnen waarschijnlijk met het eten van deze ‘makkelijke’ prooien en stapten vervolgens over op actief jagen op de bruinvissen.

Het is nog de vraag hoe de bruinvissen op de aanvallen van de zeehond zullen reageren en wat voor gevolgen dat zal hebben voor andere dieren in de Noordzee. Zeehonden zijn niet van nature hun vijand, maar om te overleven moeten ze wel reageren. Misschien door zeehonden te vermijden door het gezamenlijke woongebied te verlaten, of door zich te ontwikkelen tot snelle zwemmers die de jagers te snel af zijn.

Reageer