Bijna iedereen kent wel iemand die gevaccineerd is maar de afgelopen maanden toch corona heeft gekregen, en met omikron lijkt dit aantal alleen maar toe te nemen. Maar is dat ook echt zo, en kunnen we deze infecties voorkomen met boostervaccinaties?
Nog steeds belanden mensen met corona in het ziekenhuis.
Quinn Dombrowski via Flickr CC BY-SA 2.0De besmettingscijfers in Nederland breken de afgelopen weken record na record. De omikron-variant raast rond in ons land, en dit virus lijkt haast geen onderscheid te maken tussen ongevaccineerden en gevaccineerden. Dit merkte ook wetenschapsjournalist Ronald Veldhuizen, die iets meer dan twee weken na zijn boosterprik toch positief testte op corona.
“Mijn vriendin kreeg eerst symptomen en werd toen positief getest, dus toen ik symptomen kreeg ben ik ook meteen naar de GGD gegaan. Helaas bleek ik ook corona te hebben.”
Hij heeft het waarschijnlijk opgelopen op zijn vakantiebestemming, hoewel hij daar erg voorzichtig is geweest. “We hebben ons erg geïsoleerd, zijn expres niet uit eten gegaan of gaan winkelen. Maar we moesten wel af en toe naar de supermarkt, dus ik denk dat het daar mis is gegaan.”
Dit soort infecties, waarbij het virus door de bescherming van de vaccins heen breekt, noemen onderzoekers doorbraakinfecties. Deze besmettingen komen steeds vaker voor, en zorgen ervoor dat het virus zich nog beter kan verspreiden. Ze blijken – zeker in het geval van omikron – lastig te temmen.
Meer doorbraakinfecties
De meeste doorbraakinfecties vinden plaats bij mensen die te weinig antistoffen hebben aangemaakt na een eerdere infectie of de eerste vaccinaties, vertelt Jozef Dingemans, moleculair microbioloog bij het Maastricht UMC+: “Bij het grootste deel van deze mensen is het immuunsysteem verzwakt door een onderliggende ziekte, maar het kan ook zijn dat je gewoon pech hebt dat je immuunsysteem niet goed genoeg heeft gereageerd. En dan reageert het systeem daarna niet snel genoeg om besmetting te voorkomen.”
Dingemans en zijn collega’s deden het afgelopen jaar onderzoek naar doorbraakinfecties, en eind november 2021 publiceerden ze de resultaten: “We hebben daarin gekeken naar de alfa- en delta-variant van het virus. We brachten in kaart hoeveel doorbraakinfecties er bij elke variant waren, en vergeleken dit ook met de verschillende soorten vaccins die mensen hadden gekregen.”
Uit de cijfers blijkt dat de kans op een doorbraakinfectie bij de alfa-variant gemiddeld 0,1 procent is. Bij de delta-variant groeide die kans flink, naar maar liefst 10 procent. Dingemans: “De vaccins zijn gebaseerd op het oorspronkelijke virus uit Wuhan, eigenlijk de voorloper van de daarna ontstane alfa- en delta-variant. En blijkbaar heeft het virus zich inmiddels zo aangepast dat de bescherming iets minder wordt.”
Maar deze cijfers bleken wel erg afhankelijk van het type vaccin dat je hebt gekregen. “We zagen bij mensen die gevaccineerd zijn met AstraZeneca of Janssen vaker een doorbraakinfectie dan bij mensen die de andere vaccins kregen”, zegt Dingemans. “Dit is een van de redenen dat we nu de boostervaccins van Pfizer en Moderna gebruiken, want die beschermen toch beter.”
Grote Deense studie
Natuurlijk zijn de onderzoekers ook nieuwsgierig hoe het precies zit met omikron, en daarom zijn ze recent een nieuw onderzoek gestart. “We hebben nog niet heel veel data kunnen verzamelen, want omikron is pas zo’n twee weken dominant”, vertelt Dingemans. “We kunnen het bovendien bijna niet bijhouden door het hoge aantal infecties.”
Toch kon Dingemans al wel een eerste patroon ontwaren: “We zien duidelijk dat mensen die een boostervaccin hebben gehad vaker besmet worden met omikron dan met delta. Dat wil dus zeggen dat omikron makkelijker door de booster heen breekt dan delta.”
Vergelijkbare resultaten kwamen onlangs uit een grote Deense studie, waar onderzoekers bekeken hoe ongevaccineerde, gevaccineerde en geboosterde gezinsleden elkaar besmetten. Hieruit bleek dat besmette mensen met omikron hun geboosterde gezinsleden 3,5 keer zo vaak besmetten als mensen met de delta-variant, en ook de overdracht naar ongevaccineerde of gevaccineerde gezinsleden was hoger.
Gekke verkoudheid
De symptomen die Veldhuizen had doen denken aan verkoudheid. “Ik heb twee dagen plat gelegen, maar kon daarna wel gewoon weer aan het werk.” Toch zijn er wel dingen anders dan bij een normale verkoudheid: “Mijn neus liep wel vol, maar zat nooit helemaal verstopt. En je voelt het vooral in je keel. Die is niet opgezwollen en pijnlijk zoals bij keelontsteking, het voelt meer alsof er daar veel slijm vast zit, en daardoor ga je kuchen om het weg te krijgen.”
Dingemans herkent het beeld van verkoudheid-achtige symptomen in de keel. “We zien bij deze doorbraakinfecties van omikron dat het vaak in de keel zit, omdat omikron minder goed is in het doordringen van de lagere luchtwegen zoals de longen.” Deze eigenschap zorgt er ook voor dat deze variant mensen over het algemeen minder ziek maakt. “Vaak zorgt de ontsteking in de longen voor problemen en uiteindelijke ziekenhuisopnames. In andere landen lijken er door omikron in ieder geval minder mensen in het ziekenhuis te belanden, maar of dat hier ook zo is moeten we nog onderzoeken.”
Een precies percentage van de hoeveelheid doorbraakinfecties die omikron veroorzaakt kan Dingemans nog niet geven, maar hij verwacht wel dat het nog een stuk hoger licht dan bij de delta-variant. Je hebt dus ook met je booster nog kans dat je corona oploopt. Desondanks benadrukt hij het belang van boostervaccinaties. “De kans dat je omikron oploopt is voor ongevaccineerde of ongeboosterde mensen nog steeds veel hoger dan voor geboosterde mensen. De antistoffen die je door de booster opwekt beschermen je bovendien tegen ernstige ziekte, want ook met een mildere variant als omikron belanden er mensen op de IC. Dus boosteren blijft belangrijk.”