Naar de content

Foetus kan vroeggeboorte in gang zetten

Jerry Knies voor Body Worlds

Vroeggeboorte is een veelvoorkomende complicatie bij zwangerschap. Het is de belangrijkste oorzaak van kindersterfte in westerse landen. Over de factoren die leiden tot vroeggeboorte is nog weinig bekend. De rol van de foetus wordt onderschat, stellen Amerikaanse onderzoekers.

26 april 2018

Onderzoekers van de universiteit van Californië vergeleken 89 gezonde zwangerschappen met 70 zwangerschappen die eindigden in een vroeggeboorte (zie kader). Zij zochten naar afweercellen in het bloed van de moeder en in navelstrengbloed en zagen opmerkelijke verschillen. In het navelstrengbloed waren na vroeggeboorte meer cellen van de moeder terug te vinden. Bovendien bevatte het navelstrengbloed na vroeggeboorte geactiveerde afweercellen van de foetus. Dat wijst erop dat de afweercellen van het ongeboren kind de strijd zijn aangegaan met de cellen van de moeder.

Een opmerkelijke ontdekking, omdat wetenschappers er tot nu toe vanuit gingen dat het afweersysteem van een foetus niet of nauwelijks werkzaam is. Hoofdonderzoeker Tippi MacKenzie legt uit hoe dat komt. “De meeste onderzoekers doen experimenten in muismodellen. En bij muizen zie je inderdaad dat het afweersysteem van de foetus nog erg onvolwassen is. Je kunt je dan niet voorstellen dat er een afstotingsreactie plaats kan vinden, maar bij mensen ligt dit dus anders”, laat ze in een schriftelijke reactie weten.

Navelstreng (rood en blauw) zichtbaar gemaakt op een echo bij een zwangerschap van 20 weken.

 Wikimedia Commons, Wolfgang Moroder via CC BY-SA 3.0

Onveilige omgeving

Gedurende de zwangerschap moeten de afweersystemen van moeder en kind elkaar met rust laten. Speciale afweercellen, regulatoire T-cellen, spelen hierbij een belangrijke rol. Zij houden de afweercellen die in actie kunnen komen voortdurend onder controle. Bij een vroeggeboorte raakt deze controle verstoord en krijgen cellen van het afweersysteem van de foetus de kans om cellen van de moeder aan te vallen. Sommige afweercellen laten stukjes van de cellen van de moeder aan het afweersysteem van de foetus zien. Andere afweercellen reageren daarop met de aanmaak van ontstekingsstofjes zoals TNF-α en interferon-γ.

Het afweersysteem van de foetus komt natuurlijk niet zomaar in actie. MacKenzie en haar collega’s denken dat het kind dit mechanisme gebruikt om te ontsnappen uit een onveilige omgeving. Je ziet bijvoorbeeld vaak dat vroeggeboorte samen gaat met een ontsteking of infectie bij de moeder.

Geboorte (keizersnede) na een voldragen zwangerschap.

 Wikimedia Commons, Gilberto Santa Rosa via CC BY 2.0

Weeën

Om te kijken wat het effect is van TNF-α en interferon-γ, lieten de onderzoekers deze stofjes in het laboratorium los op baarmoedercellen. Dit zorgt ervoor dat de cellen gaan samentrekken. De aanmaak van TNF-α en interferon-γ door afweercellen van de foetus leidt dus tot weeën die de vroege bevalling in gang zetten. Bij muizen, die geactiveerde foetale afweercellen kregen toegediend, nam het aantal vroeggeboorten dan ook aanzienlijk toe.

Vroeggeboorte is vaak niet te voorkomen. Een behandeling met weeënremmers moet de bevalling zo lang mogelijk uitstellen. Volgens MacKenzie ben je dan eigenlijk te laat. “De veranderingen in het afweersysteem van de foetus treden al weken voordat de weeën beginnen op. We zouden in het bloed van de moeder op zoek kunnen gaan naar biomarkers die aantonen dat het afweersysteem van de foetus actief is. Misschien lukt het in de toekomst zelfs om de afweerreactie met medicijnen te stoppen.”

Bron:

Michela Frascoli e.a. Alloreactive fetal T cells promote uterine contractility in preterm labor via IFN-γ and TNF-α Science Translational Medicine, 25 april 2018 (online), doi:10.1126/scitranslmed.aan2263

ReactiesReageer