Eeuwig pompen bij de Diemerzeedijk

Het buitendijkse gebied van de Diemerzeedijk is een halve eeuw geleden als stortplaats gebruikt. Precies tien jaar geleden was de sanering afgerond. Voor altijd zal deze voormalige stort een zorg blijven voor de gemeente Amsterdam, zo bleek deze maand op de Dag van de Praktijk, georganiseerd door het Expertisenetwerk Bodem en Ondergrond.

Omgekeerde schoenendoos

De oude stortplaats is zestien jaar na de sluiting gesaneerd. Tussen 1998 en 2001 is het gebied geïsoleerd door er damwanden omheen te slaan en het geheel af te dekken met een zand-bentoniet-polymeergel (Trisoplast). Er bovenop ligt een ‘leeflaag’ van een meter dik, waar planten in wortelen.

Het overschot aan regenwater – vooraf berekend op ongeveer tien procent – dat door de afdichtingsconstructies sijpelt, moet voortdurend worden weggepompt om te voorkomen dat de waterstand binnen de doos zo ver stijgt dat de omgekeerde ‘schoenendoos’, waarmee deze isolerende voorziening wel wordt aangeduid, gaat lekken of overstroomt.

“Het opgepompte water wordt belucht en zolang mogelijk in opslagkelders gehouden”, vertelt Jacques de Jong, adviseur bodemsanering en coördinator Nazorg Diemerpark van het Ontwikkelingsbedrijf Gemeente Amsterdam. ”De lucht die vrijkomt wordt met een koolstoffilter gezuiverd. Het afvalwater wordt vervolgens geloosd op de Amsterdamse riolering. Dit oppompen is eeuwigdurend. Er is geen trend waar te nemen dat het water steeds schoner wordt.”

Bockting: “Op ongeveer tien meter diepte bevindt zich het Basisveen, waarvan we aanvankelijk dachten dat deze als een soort natuurlijk filter zou functioneren en het water uit de stort zou zuiveren, maar deze laag liet te weinig water door zodat de waterstand in de stort niet daalde”. Dit Basisveen is een veenlaag die door het gewicht van de bovenliggend grond is samengedrukt tot een compacte laag van enkele tientallen centimeters dikte, een substantie die wel wat weg heeft van een schoenzool.

Black box

De precieze locaties van de verschillende soorten (chemisch) afval zijn nooit nauwkeurig in kaart gebracht. Daarom is de ondergrond van het Diemerpark nog steeds een black box, ook voor bodemspecialisten. Op een afstand van vijf meter kan de bodem sterk van samenstelling veranderen. “Het zou al een hele verbetering zijn als we meer weten over wélke stoffen wáár liggen”, aldus De Jong.

“We zouden het gebied dan kunnen opsplitsen in natuurlijke – historisch ontstane – deelgebieden en de intensiteit van het pompen daarop kunnen afstemmen. Het zuurteergebied verdient immers andere aandacht dan het middengebied, waar vrij veel puin ligt, of het gebied van de sportvelden dat intensief gebruikt wordt.” In de toekomst zal misschien ook gebruik gemaakt worden van helofytenflters, waarbij de natuur (het riet) wordt ingezet bij de waterzuivering.

Pompen tot in de eeuwigheid

Gemiddeld wordt er nu per uur tussen tien en veertien kuub water opgepompt en verwerkt. Waarom geen totale sanering van het Diemerpark, vraag je je dan af, want dit oppompen ‘tot in de eeuwigheid’ komt niet echt duurzaam over. De definitie van ‘duurzaam’ is immers dat toekomstige generaties er niet mee worden belast. Bovendien kost het de gemeente Amsterdam jaarlijks minimaal één miljoen euro om te voorkomen dat de schoenendoos overstroomt.

De Jong reageert: “Het zou enorm kostbaar zijn om de verontreiniging geheel te verwijderen. Die kostenafweging is in het verleden gemaakt. Toen was de verwachting dat je de verontreiniging grotendeels twintig of dertig kilometer verderop zou moeten opslaan, in een zelfde soort berg. Het komt erop neer dat je de afvalberg dan alleen maar verplaatst, nog even afgezien van het noodzakelijke transport en andere overlast en noodzakelijke aanvullende maatregelen, zoals damwanden”.