Een nieuwe hoofdstad voor Egypte

Tijdens een conferentie in de badplaats Sharm el-Sheikh stelde de nieuwe regering de toekomstplannen uitgebreid tentoon. Na vier jaar politieke en economische onrust moet dit project Egypte weer op de kaart zetten. Volgens president Sisi is Capital Caïro binnen vijf jaar werkelijkheid. De stad zal onderdak bieden aan vijf miljoen mensen. Zij moeten vooral uit het huidige Caïro komen om daar overbevolking tegen te gaan. Ministeries, administratiecentrums en universiteiten zullen het drukke Caïro inwisselen voor het innovatieve en schone Capital Caïro richting het oosten.

Ontzagwekkend project

Op hun website tonen de initiatiefnemers hun ambities. De nieuwe stad biedt ruimte aan toeristische themaparken, Dubai-achtige wolkenkrabbers, een gigantisch nieuw vliegveld, 1250 religieuze gebouwen, 700 kleuterscholen, 40.000 hotelkamers en 1,1 miljoen woningen. Een ontzagwekkend project. Dit alles mag 45 miljard euro kosten. De bevriende Golfstaten hebben gezamenlijk al 12 miljard euro aan investeringen en hulp beloofd. Ook multinationals als Coca Cola en Siemens pompen geld in het project.

De nieuwe hoofdstad moet tussen Caïro en het Suez-kanaal komen. Het zal ten westen grenzen aan New Caïro, een eerdere uitbreiding van Caïro. Terwijl het in het oosten aansluit bij de economische zone van het Suezkanaal. Hiermee verbindt het twee belangrijke economische gebieden.

Ontzettend dichtbevolkt

Anouk de Koning, stedelijk antropoloog aan de Radboud Universiteit, heeft jaren onderzoek in Caïro gedaan. Deze stad is met 18 miljoen inwoners de grootste metropool van Afrika en het Midden-Oosten. “Het is een ontzettend dichtbevolkte stad. De verkeersverstoppingen zijn echt ongehoord.” Bovendien kampt Caïro al jaren met extreme vervuilingsproblemen.

De Koning legt uit dat Caïro sinds haar ontstaan aan alle kanten enorm is uitgebreid. “De nieuwe wijken aan de buitenkant van de stad waren vooral bestemd voor de hogere middenklassen. Je zag dat deze mensen niet meer in de binnenstad kwamen. Daar is het eng, volks en gevaarlijk. Er ontstond daardoor veel segregatie.” Ze vertelt dat Egypte mee wil in de vaart der volkeren. “Egypte hoopt zich in de wereldmarkt te positioneren met een global city. Een armoedige volksstad past daar niet bij.” Zo’n megaproject lag eigenlijk wel in de lijn der verwachtingen, vindt de Koning.

Verpieterd Caïro

Er zijn Egyptenaren die enthousiast reageren op de nieuwe plannen. Het levert tenslotte economische vooruitgang op. Maar er wordt ook flink getwijfeld aan dit ambitieuze plan. Khaled Fahmy, befaamd historicus aan de Amerikaanse Universiteit van Caïro, schrijft in de Cairobserver dat met al dit geld de problemen van de binnenstad van Caïro aangepakt kunnen worden. “We kunnen de bewoners voorzien van alle basisbehoeften waarvan ze beroofd zijn de afgelopen vijftig jaar.”

Ook de Koning plaatst vraagtekens. “Het is heel extreem. Het geeft ook aan wat voor positie Sisi zich toe-eigent.” Volgens haar zou het geld gebruikt moeten worden om de problemen in de huidige hoofdstad direct aan te pakken. “Het lijkt mij een slechte keuze. Caïro heeft nieuwe steden gehad die niet werkten.” Zo is bijvoorbeeld de aangebouwde uitbreiding New Caïro nog steeds geen succes.

Fahmy maakt zich ook zorgen over wat er met het oude Caïro gaat gebeuren. Hij schrijft: “Stel dat de druk verlicht wordt in Caïro, en dat er vijf miljoen bewoners verhuizen naar Capital Caïro, wat gebeurt er dan met de rest van onze bewoners?” Volgens hem lijkt ‘de elite nu te zeggen dat de tijd gekomen is om de armen aan hun lot over te laten en zelf naar groenere steden te vertrekken’. De Koning vraagt zich dit ook af. “Laten ze de stad verloederen en verpieteren?”

In een reactie op het stuk van Fahmy stelt stadsplanner en onderzoeker aan de Amerikaanse Universiteit van Caïro Khaled Tarabieh: “niemand heeft gezegd dat Caïro verlaten zal raken. Caïro is en zal het centrum van onze identiteit blijven.” Stedenbouwkunde is een ingewikkelde wetenschap en is gemaakt om veranderd en verbeterd te worden, meent hij. Bovendien zal ‘de nieuwe stad een boel banen creëren voor mensen die deze niet konden vinden in de oude stad’, aldus Tarabieh.

Wordt dit werkelijkheid?

Ronald van Kempen, professor stadsgeografie aan de Universiteit Utrecht, verwijst naar eerdere projecten van deze schaal. Brazilië is waarschijnlijk het meest bekende voorbeeld. Eind jaren vijftig is daar de stad Brasilia binnen een paar jaar tijd uit de grond gestampt. De stad telt twee miljoen inwoners. Ondanks dat velen Brasilia als werkstad zien, is het project aardig geslaagd. Het is een belangrijk economisch centrum in Brazilië.

Ook Myanmar ging Egypte voor. In 2005 werd de oude hoofdstad Rangoon ingeruild voor Naypyidaw. Dit project is nog steeds bezig, maar is minder geslaagd: Naypyidaw staat bekend als spookstad. De stad beschikt over rijen hotels, prachtige musea en andere toeristische trekpleisters. Er lijkt alleen niemand te wonen. Wisselende successen dus.