Een lang leven of een goed leven?

Mensen die ultramarathons lopen hebben later een grotere kans op gewrichtsslijtage dan mensen die recreatief hardlopen. Voor stilzitters is de kans op artrose overigens altijd nog het hoogst. Toch zet de bevinding me aan het denken. Zou ik gematigder willen gaan trainen om de kans op deze ouderdomskwaal wat af te weren?

Eerlijk gezegd hoef ik er niet over te denken. Het antwoord is nee.

In de afgelopen blogs onderzocht ik manieren om je lichaam te onderhouden en de door ouderdom opgestapelde schade te beperken, oftewel om je biologische leeftijd laag te houden. Vasten kan goed werken, net als krachttraining, veel dagelijkse beweging, genoeg slapen en noem het maar op. Maar er is iets belangrijks waar ik nog geen aandacht aan heb besteed. Hoe verhoudt dit gezondheidsstreven zich tot de kwaliteit van leven?

Waardevol leven

Ik praat erover met medisch filosoof Marianne Boenink, verbonden aan het Radboudumc. Ik vertel haar hoe ik enige trots voelde toen mijn biologische leeftijd bijna vier jaar lager bleek dan mijn kalenderleeftijd, maar dat het tegelijkertijd voelt alsof ik een cijfer plak op mijn gezondheid. Een cijfer dat niks zegt over hoe waardevol mijn leven is. Zij vindt ‘biologische leeftijd’ maar een abstract begrip. “Zelf hoef ik het niet te weten. Het wekt de suggestie dat er in een levend organisme een soort klok zit die op een gegeven moment afloopt. Dan blijk je biologisch jonger of ouder te zijn dan je bent. En dan wat? Ga je dan anders leven?”

Ik betwijfel het. Stel dat ik mijn biologische leeftijd verder omlaag zou kunnen trekken, de interne veroudering vertragen, door te stoppen met taart, toetjes, chocola en koekjes (ik hou nogal van zoetigheid). Zou ik dat doen? Het antwoord is opnieuw nee. Voor mijn fysieke gezondheid en interne verouderingsproces is dat gesnack nergens goed voor. Maar dat moment ‘s avonds, met thee en chocola op de bank, is puur genieten, iets wat ik mezelf niet wil ontzeggen. Iets lekkers eten is zoveel meer dan binnenkomende calorieën. Eten betekent tradities, fijne gevoelens, tijd doorbrengen met geliefden.

Spanningsveld

Wat als je die voldoening haalt uit wijn en sigaretten? “Roken kan je zo’n genoegen geven in het leven, dat je het risico om eerder dood te gaan accepteert”, antwoordt Boenink. “Mensen hebben heel verschillende ideeën over wat een waardevol leven is, waardoor je terughoudend moet zijn om je te mengen in wat een ander wel of niet zou moeten doen.”

In zekere zin is het een afweging die je voor jezelf moet maken. Het ingewikkelde is dat niet alleen jíj de nadelen van je leefstijlkeuzes gaat ondervinden, maar dat ongezonde keuzes ook een probleem kunnen zijn voor anderen, voor de maatschappij, de gezondheidszorg. “Met dat spanningsveld hebben we allemaal te maken”, aldus Boenink.

Geen doel, maar een middel

Gezondheid is een op zichzelf staande waarde geworden. Het hoogst haalbare dat je moet proberen te bereiken in het leven. Ergens snap ik dat wel. Zo lang mogelijk leven zonder ouderdomskwalen en chronische ziektes, wie wil dat niet? In de gezondheidszorg komt de nadruk steeds meer te liggen op preventie en een gezonde leefstijl, wat goed is, maar Boenink ziet ook de nadelige kanten van het promoten van gezond leven. “De keerzijde kan zijn dat je weinig begrip kunt opbrengen voor mensen die in situaties terechtkomen waarin gezond leven niet lukt, wat de solidariteit in de samenleving ondermijnt.”

Gezondheid moet geen doel op zich zijn, vindt ze. “Het is een middel, om zo lang mogelijk te leven en de dingen te doen die jij belangrijk vindt in het leven. Voor de meeste mensen geldt dat ze die dingen makkelijker kunnen doen als ze in redelijk goede gezondheid verkeren.”

Het blijft schipperen in de keuzes die ik maak. Ik doe bewust een heleboel dingen om gezond te blijven, rook niet, drink amper, eet mijn groentes en beweeg genoeg, maar ik ga geen Spartaans leven leiden. Sommige dingen die ik doe, kosten me misschien gezonde levensjaren, waar ik vrede mee heb. Ik hoef geen honderd te worden.