Naar de content

Een filosofische dialoog uit meerdere werelden

Recensie van ‘Around the Sun’

Een schilderij Bernard le Bovier de Fontenelle. Een man schrijft met een verenpen in een boek.
Een schilderij Bernard le Bovier de Fontenelle. Een man schrijft met een verenpen in een boek.
Publiek domein

‘Around the Sun’ is geïnspireerd op een van de eerste populairwetenschappelijke werken over het universum. De film is prachtig gemaakt, maar vraagt ook veel van de kijker en roept soms zelfs lichte ergernis op.

8 november 2019

‘Around the Sun’ vertelt het verhaal van Bernard (Gethin Anthony) en Maggie (Cara Theobold), die samen een oud kasteel in Frankrijk bezichtigen. Bernard is filmscout, heeft net gehoord dat hij vader wordt en zoekt een filmlocatie. Maggie is de makelaar die hem rondleidt. Ze zijn beide Brits in het Franse landschap. Een eigenaardigheid die in de eerste paar zinnen benoemd wordt.

Bernard deelt zijn voornaam namelijk met schrijver en verlichtingsdenker Bernard le Bovier de Fontenelle. Wat natuurlijk geen toeval is: de Fontenelle was een fervent bezoeker van het chateau dat Bernard en Maggie bekijken, zo vertelt Maggie de ietwat stuntelige locatiescout al snel. Fontanelle schreef er zelfs zijn meest invloedrijke werk: Entretiens sur la pluralité des mondes (‘Gesprekken over de veelheid aan werelden’).

Geen echte dialogen

In dit werk voert de Fontenelle twee personages op: een welbespraakte filosoof en een markiezin die gedurende zes avonden wandelen en praten over het universum. Of eigenlijk, een filosoof die het universum uitlegt aan een markiezin, waarbij de spanning tussen de twee overal doorheen schemert. De Fontenelle geeft hierin een heliocentrisch beeld van het universum. Aangezien het boek destijds (1686) in het Frans verscheen in plaats van het veel vaker voorkomende Latijn, wordt het gezien als één van de eerste uitingen van het populariseren van wetenschap.

Fascinerend, vindt ook het hoofdpersonage Maggie. Zij vertelt – al wandelend met Bernard – over het boek en hoe het haar denken heeft beïnvloed. De parellel is onmiskenbaar: Bernard en Maggie zijn de markiezin en de filosoof. Alleen wie welke rol toebedeeld krijgt blijft onduidelijk. De dialogen fascineren, met name omdat het geen echte dialogen lijken. De personages praten met elkaar, maar vertellen vooral hun eigen verhaal terwijl ze duidelijk gecharmeerd zijn door elkaars gezelschap – nog een parallel.

Maggie vertelt zonder dat zij ernaar gevraagd wordt verder over het boek, en over haar ex die niets van het universum wilde weten, terwijl zij er geobsedeerd door lijkt. Later stelt ze de vraag of Fontenelle nu een feminist is of niet, gezien hij het universum ‘mansplaint’ (daadwerkelijke bewoording) aan de markiezin, maar wel in een tijd waarin belezen vrouwen als een bedreiging gezien worden. Lichtelijk ironisch voor een film die zelf de Bechdel Test niet doorstaat. De gesprekken over het universum springen van abstracties naar concrete voorbeelden en dat maakt het soms lastig om te volgen. Maar je wilt het volgen, want elke zin en subtiliteit in het acteerwerk lijkt iets te vertellen waar je als kijker dichtbij bent, maar net niet bij kunt.

Een schilderij Bernard le Bovier de Fontenelle. Een man schrijft met een verenpen in een boek.

Bernard le Bovier de Fontenelle (1657-1757)

 Publiek domein

Meerdere werelden

Dat maakt de film ook lastig samen te vatten. Waar je precies naar kijkt blijft vaag en onvoorspelbaar. Maggie en Bernard lopen gedurende de film naar het chateau toe, en bekijken de vertrekken terwijl ze doorpraten over hun eigen leven en het boek van de Fontenelle. Tijdens de dialogen stappen ze uit hun rol. Want is Bernard nu een onhandige filmscout of een welbespraakte zakenman voor een ongedefinieerd groot bedrijf? Of is hij toch die filosoof uit de zeventiende eeuw? Is hij eerder in het chateau geweest? Dat laatste lijkt naarmate de film vordert onvermijdelijk, maar waarom komt hij de locatie dan scouten? En zijn Maggie en Bernard wel echt vreemden van elkaar, of kennen ze elkaar uit een andere wereld? Een veelheid aan werelden: Aha.

De film verkent het idee van meerdere werelden die tegelijkertijd bestaan en hoe denken over het universum niet losstaat van de mens. ‘Around the Sun’ raakt aan het denken over deze onderwerpen en zet de kijker meermaals op het verkeerde been. De verschillende mogelijke perspectieven maken deze film aangenaam om over na te praten en nodigen de kijker uit om dieper in het werk van de Fontenelle te duiken.

ReactiesReageer