Een duurzame kledingkast begint bij één vezel

Vezels: bouwstenen van je broek

Kan het ook anders? NEMO Kennislink spreekt specialisten en vraagt hoe je kleding duurzamer produceert op een sociale manier met eerlijk loon en zonder kinderarbeid. Daar komt veel meer bij kijken, dan op je op het eerste gezicht denkt.

Neem alleen al het materiaal waar je trui, jeans of overhemd van is gemaakt. Vaak is dat meer dan één soort stof, bijvoorbeeld een mix van polyester en nylon. Een blend noemen we dat. “En dat is voor de duurzaamheid niet verstandig. Als je minder grondstoffen wil gebruiken moet je meer gaan recyclen. En als een kledingstuk uit meerdere vezels bestaat dan is dit vrijwel niet mogelijk”, zegt Paulien Harmsen van Wageningen Food en Biobased Research, een onderdeel van Wageningen University & Research. Zij zocht uit hoe je kleding milieuvriendelijker kunt produceren en schreef het boek ‘Textiles for circular fashion’.

Goedkope polyester

Wanneer je een shirt of broek wilt hergebruiken dan recycle je de vezels waar het kledingstuk uit bestaat. Je kunt die vezels als bouwstenen zien en vergelijken met het speelgoed lego. Ook met lego kan je de bouwstenen steeds hergebruiken. Heb je een huis gebouwd en wil je wat anders maken? Dan haal je de steentjes uit elkaar en maak je wat nieuws. Bij kleding gebruik je die vezels op een vergelijkbare manier. Je haalt ze uit een shirt en maakt er vervolgens een nieuw kledingstuk mee.

Maar daarvoor moeten de vezels wel van goede kwaliteit zijn en bij een blend zitten er meerdere varianten door elkaar. Dan is hergebruik vrijwel onmogelijk. Alsof verschillende soorten legostukjes allemaal aan elkaar vastgelijmd zijn of bij het uit elkaar halen direct afbrokkelen. Daar kan je geen goede auto, vuurtoren of gevangenis meer van maken.

“Daarom moet je al bij het maken van kleren een bewuste keuze maken: gebruik zoveel mogelijk één en dezelfde vezel. De kledingindustrie doet dat nu niet, omdat ze heel graag blends maken vanwege comfort en de prijs. De prijs van PET, een polyester, is bijvoorbeeld heel laag. Want daar is een overschot van en het heeft goede eigenschappen om kleding mee te maken. Je mengt het ook eenvoudig met andere vezels, maar voor de recycling is het desastreus”, aldus Harmsen.

Hoe valt dit te doorbreken? “Door strengere regelgeving. Eigenlijk mag nu vrijwel alles in de kledingindustrie. Vergelijk het eens met glas en papier. We zijn heel strikt met het maken en inzamelen daarvan. Maar bij textiel is dit niet het geval. Daar worden bij het maken overvloedig chemicaliën, water en grondstoffen gebruikt en wordt de markt overspoeld met overdaad. Aan recyclen van kleding doen we amper. Veel consumenten betalen het liefst zo weinig mogelijk en veranderen zo vaak mogelijk van outfit. Je kunt het ze haast niet kwalijk nemen, want het is beschikbaar.”

Ratjetoe aan keurmerken

Terug naar onze eigen kledingkast. Toen wij keken waar onze kleding van gemaakt was, zagen we direct dat Harmsen gelijk had. Vrijwel al onze kledingstukken bestonden uit blends. En we hadden daar nog nooit over nagedacht bij de aanschaf. Natuurlijk keken we wel naar de prijs en hoe mooi een broek zit, maar of het op een verantwoorde manier gemaakt was, hoe milieuvervuilend het kledingstuk was, hadden we nog geen moment aan gedacht.

Volgens Maarten Mulder en Krispijn Faddegon (Hogeschool van Amsterdam) staan we daarin niet alleen. Zij onderzoeken hoe jongeren naar de problemen in de kledingindustrie kijken en concluderen dat ze weinig urgentie ervaren om duurzamer met kleding om te gaan. Ook bij hen spelen de prijs en pasvorm de grootste rol, milieuvriendelijkheid staat laag op het lijstje. Mulder: “Het leeft niet echt en speelt in hun keuzes nauwelijks mee. Maar we merkten ook uit ons onderzoek dat sommigen wel iets willen doen, maar niet weten waar ze moeten beginnen.”

Een verklaring hiervoor is dat het voor consumenten onduidelijk is welke kledingstukken nu precies duurzaam zijn. Waar in de supermarkt een beter-leven-sticker op bijvoorbeeld vleesproducten je tot op zekere hoogte wegwijs maakt, spreekt dat in de textielindustrie niet zo voor zich. Faddegon: “Er is een wildgroei aan logo’s die fabrikanten zelf hebben verzonnen. Allerlei ketens hebben hun eigen groene lijn, maar het is onduidelijk wat dat dan precies inhoudt.”

Alle onderzoekers die we spraken pleiten voor meer bewustwording bij bedrijven, maar ook bij jou – mensen die kleding kopen. “We zijn de afgelopen jaren steeds meer kleren gaan aanschaffen. Mijn opa kocht vroeger een jas en hij kreeg daarop levenslang garantie”, zegt Moonilal. “Dat is pas duurzaam. Als we duurzamere en socialere mode willen, dan moeten we mensen bewuster maken van waarom dit belangrijk is. Ik meen dat jongeren dit al wel inzien. De studenten die ik lesgeef zijn zich zeer bewust van hun invloed op het milieu. Ik klink misschien vaak wat somber, omdat bedrijven uit zichzelf niet snel wat zullen veranderen. Maar ik ben hoopvol over het creëren van meer bewustwording, omdat ik zie dat jongeren al veel meer denken over diversiteit en ook duurzaamheid. Zij zijn de toekomst en ik kijk daarom uit naar hun bijdrage aan meer duurzame mode in de toekomst.”