Een denktank onderzoekt en brengt inzichten bijeen

We hopen dat we met een denktank een stap in de goede richting zetten. In deze coronadenktank treft u om te beginnen interviews aan met wetenschappers uit zeer verschillende disciplines. Het zijn onderzoekers die uiteraard vanuit hun eigen expertise een waardevolle bijdrage kunnen leveren aan de omgang met het virus, maar die daarnaast een visie hebben die vakoverstijgend is. In de interviews stellen ze ook steeds een vraag aan een collega uit een andere discipline.

Geen pasklare antwoorden

Het woord ‘denktank’ gebruiken we niet voor niets. Als je kijkt naar deze crisis, maar ook naar andere grote uitdagingen, dan buitelen de stelligheden over elkaar heen. Het is geen groot geheim dat in onze ietwat verhitte samenleving alles inzet kan zijn van een ideologische strijd. Mondkapjes zijn bijvoorbeeld niet alleen een manier om verspreiding te verminderen, maar volgens sommigen ook een middel om ons te ‘muilkorven’. Die stelligheid past de wetenschap niet goed. Het is een discipline die theorievorming onderwerpt aan zorgvuldige experimenten – een methode van trial-and-error.

Een denktank heeft geen panklare antwoorden, het is geen ‘weettank’, maar onderzoekt en brengt inzichten bij elkaar. Er is die mooie passage uit An Essay concerning human understanding van de zeventiende-eeuwse filosoof John Locke, waarin hij beschrijft dat een zeeman niet de diepten van de oceaan hoeft te doorgronden, zo lang hij maar de lengte van zijn peillood kent. Het beeld van een draad, dat door de onbekende oceaan zweeft, is inspirerend. Het doet ook denken aan de draad van Ariadne, die Theseus hielp te ontsnappen uit het labyrint van de Minotaurus. Je hoeft niet het hele doolhof te kennen om toch een uitweg te vinden.

Verbindend draadje

De coronadenktank is zo’n draadje, dat wetenschappers verbindt – bijvoorbeeld door de vragen die ze aan elkaar stellen. We gaan zeker kijken hoe we dit in de toekomst verder kunnen uitwerken. We denken bijvoorbeeld aan een symposium in het najaar. Daarnaast hebben we ook een draadje uitgeworpen naar jullie, onze lezers. Want zo’n crisis laat óók zien hoe wetenschap en samenleving onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden. Ieder wetenschappelijk inzicht heeft maatschappelijke consequenties – en andersom vragen ontwikkelingen in de samenleving weer om een wetenschappelijke oriëntatie.

We hebben daarom aan jullie gevraagd wat jullie aan de denktank willen voorleggen. Dat hebben we geweten: het peillood haalde honderden vragen op. Dat is meteen een mooi voorbeeld van zoeken en tasten, want hoe kunnen we dat een plek geven? We hebben de vragen gecategoriseerd in thema’s. Daar komen prachtige en urgente kwesties uit. Vaak zijn de vragen praktisch: over mondkapjes en waarom vleermuizen zo’n rol spelen bij zoönosen (infectieziekten die van dier op mens overgaan).

Dialoog

Daarnaast zijn er grote thema’s: is de crisis een kantelpunt in de samenleving? Kunnen we het gebruiken om grootschalige veranderingen door te voeren? Waar zit de scheiding tussen verantwoordelijkheid voor risicogroepen en vrijheid? Waar baseert het RIVM zijn adviezen op, in een wereld vol tegenstrijdige wetenschappelijke artikelen? Welk effect heeft het coronavirus op het rechtelijk systeem? We nemen de vragen en deze thema’s mee in onze interviews met de leden van de denktank.

Voor ons is dit ook trial-and-error. We willen het idee van een denktank de komende tijd verder ontwikkelen – gezien de grote uitdagingen waar we middenin zitten. Het is voor ons een belangrijke zoektocht. In een wereld van polarisering, verhitting en nepnieuws proberen wij een plek te geven aan dialoog, bescheidenheid en betrouwbaarheid. Alsook de ruimte om te zoeken en te peilen, in plaats van overtuigd zijn van je eigen mening.