Draadloos schokken

Een taser legt één aanvaller in een oogwenk neer met een elektrische schok, maar het wapen is nutteloos tegen een grote menigte. Verschillende bedrijven bouwen daarom aan wapens die een hele groep onder stroom kunnen zetten. Niet iedereen zit daarop te wachten.

22 juni 2004

De Amerikaanse mariniers krijgen in 2005 een nieuw _crowd control_-wapen: draadloze tasers die een aantal mensen tegelijkertijd een elektrische opdonder geven. Bedrijven in de V.S., maar ook in Duitsland werken aan versies met een bereik tussen de drie en honderd meter. Moet je wel zo blij zijn met een wapen dat op die afstanden mensen kan schokken?

De Close Quarters Shock Rifle van XADS. bron: Xtreme Alternative Defense Systems

Verlammend

Een taser verlamt door middel van een elektrische schok van 50.000 volt. Twee darts met stroomdraden schieten uit de taser naar het doelwit. De draden zijn zo’n zeven meter lang en moeten allebei het doelwit raken om het elektrische circuit te sluiten. Als ze allebei in de kleding of huid blijven hangen, levert de taser een reeks stroomstoten af. Die blokkeren de elektrische signalen van de hersenen naar de spieren, waardoor de geraakte persoon verlamd neerstort.

Raak…en nu?

Wat gebeurt er als iemand een taser op je gebruikt? De elektrische pulsen van het wapen storen de normale communicatie tussen je hersens en spieren. Naast de pijnstoot raak je dus tijdelijk verlamd. Volgens de ontwerpers is er geen risico op lange termijn problemen. De spieren en zenuwbanen raken niet beschadigd door de elektrische schok. Een taserschot, dat afhankelijk van het wapen twee tot twintig seconde kan duren, doet wel verschrikkelijk pijn.

De taser levert niet genoeg energie om het hartritme van een gezonde persoon te verstoren. Moderne tasers leveren één joule aan energie, terwijl de defibrillatie-apparatuur bij de eerste hulp begint bij 200 joule. Een gezond hart moet die ene Joule aankunnen: de gevarenzone begint bij ongeveer 15 joule.

Het klinkt schappelijk; even pijn en verlamming, geen permanente schade…maar de waarheid ligt net iets anders. In de V.S. zijn al verschillende arrestanten overleden na een taserschot – of twee, want soms dient de politie lastige klanten een paar schokken achter elkaar toe. De CEO van Taser International zegt minstens twintig gevallen te kennen waarin de dood volgde op een taserschot. “Maar na medisch onderzoek blijkt dat de schok van de taser nooit de uiteindelijke doodsoorzaak was.”

Amnesty International twijfelt aan de onschuld van de taser. In het rapport The Pain Merchants uit 2003 citeert de organisatie onderzoekers van het Britse ministerie van defensie. Die onderzochten de medische effecten van tasers. Uit dit onderzoek bleek dat de helft van alle taserschoten wordt afgevuurd op mensen die onder invloed van drank of drugs verkeren, of die lijden aan psychische stoornissen. “Sommige drugs en bepaalde spieractiviteit verhogen de kans op levensbedreigende hartritmestoornissen,” vermeldden de onderzoekers. Een taserschot, normaal niet levensbedreigend, kan bij sommige verdachten dus wel degelijk hartklachten veroorzaken.

Woordvoerdster Nicole Sprokel van Amnesty International geeft aan dat de effecten van draadloze tasers nog niet voldoende zijn onderzocht. “We kunnen niets zeggen over het effect ervan, maar zijn tegen de inzet totdat meer bekend is over de gevolgen van het wapen.” Amnesty vindt dat het effect van de meeste taservarianten slecht is onderzocht, en is dus tegen de inzet van al die wapens tot de gevolgen beter bekend zijn.

Het gebruik van een taser op een groep mensen zou het wapen tot een indiscriminate weapon maken. “Dat wil zeggen dat de schutter waarschijnlijk niet nauwkeurig op één individu kan mikken. Daardoor bestaat het risico dat onschuldige mensen erdoor geraakt worden. Amnesty is altijd tegen de inzet van indiscriminate weapons.”

In The Pain Merchants spreekt de organisatie haar ongerustheid uit: “Er is onafhankelijk onderzoek nodig naar de wettelijke en medische aspecten. Gebruik van tasers mag nooit ingaan tegen de internationale rechten van de mens.”

Air Tasers (het model met de twee draden) en handtasers (die je zelf tegen de huid moet drukken) werken maar op één persoon tegelijk. Om een woedende menigte in bedwang te houden is meer nodig: een taser die snel van doel kan wisselen en op grotere afstanden effectief is. Het Amerikaanse bedrijf Xtreme Alternative Defense Systems (XADS) hoopt in 2005 een werkende versie te verkopen. De eerste gegadigden zijn de Amerikaanse mariniers. Die zullen het wapen gebruiken in de beveiliging en om rellende mensenmassa’s op te breken.

Waterkanon in actie. Draadloze tasers worden misschien beter in het ‘onschadelijk maken’ van grote menigten, maar is de kans op lichamelijk letsel en de veroorzaakte pijn dat waard?

Het XADS-systeem spuit een geïoniseerd gas dat dient als geleidend kanaal voor een elektrische stroom. De reikwijdte van het wapen is maar drie meter, maar “het wapen kan verschillende doelwitten verlammen zolang er energie is,” aldus XADS-president Peter Bitar in New Scientist. XADS’ ontwerp kan ook elektrische ontstekingen platleggen, iets dat de taser niet voor elkaar krijgt. De darts komen niet door de motorkap van een auto heen. Het geïoniseerde gas heeft daar geen problemen mee.

Werking van een bestaande taser. Twee darts met stroomdraden schieten naar het doelwit toe en leveren een serie stroomstoten af. Ondertussen slaat een microprocessor gegevens op over het gebruik om misbruik te kunnen onderzoeken en tegengaan. bron: BBC News Online

XADS is niet de enige ontwerper van draadloze tasers: dichter bij huis bouwt het Duitse Rheinmetall aan een soortgelijk systeem. De Duitse versie van de draadloze taser schiet kleine geleidende vezels door de lucht. Die vormen een geleidend pad naar het doelwit. Natuurlijk hebben de vezels en het geïoniseerde gas maar een beperkt bereik, maar de gebruiker van zo’n taser kan wél een aantal mensen tegelijk onder vuur nemen.

Werken draadloze stun guns alleen op afstanden van een paar meter? Niet echt. XADS bouwt aan een versie die tot honderd meter ver (!) kan verlammen. Het wapen gebruikt een krachtige laser om een pad door de lucht te ioniseren. Langs de route ontstaan plasmadraden waarlangs de elektrische lading naar het doelwit schiet. De laser flitst honderden keren per seconde om die draden in stand te houden. Zolang er een geleidend pad is, kan electriciteit “als een waterstraal over de menigte worden gesproeid,” aldus Bitar.

In Nederland zal het zover wel niet komen; het waterkanon is het enige grootschalige wapen dat hier wordt ingezet voor crowd control. “Er zijn geen plannen om tasers te gaan gebruiken,” stelt Lies Oude Nijhuis van het Nederlands Politie Instituut. “De Nederlandse politie oriënteert zich liever op wapens die minder schade aanrichten.”