Boze boeren, klimaatproblemen, lhbtq+, echt iets van nu? Nee hoor, de Romeinen hadden er ook al mee te maken, zo leert de luisteraar in de nieuwe podcast ‘Rare jongens’.
Aan de hand van actuele thema's laat Olivier Hekster, hoogleraar oude geschiedenis in Nijmegen, de luisteraars van de nieuwe podcast 'Rare jongens' kennismaken met het Romeinse rijk. Kester ontpopt zich meteen al in de eerste aflevering als een rappe en enthousiasmerende verteller. Hij dist niet alleen de ene na de andere anekdote op, hij wijst je soms ook op interessante historische parallellen.
Zo staat in de tweede aflevering hooliganisme centraal. De knokpartijen in onze voetbalstadions verbleken bij die van de Romeinen, zo blijkt uit de anekdotes van Hekster. Neem de zogeheten Nika-opstand, een extreem gewelddadig en uit de hand gelopen knokpartij bij een sportwedstrijd in de nadagen van het Romeinse rijk. Daarbij ging zo’n beetje de helft van Constantinopel in vlammen op.
Rellen
Wie de eerste afleveringen van ‘Rare jongens’ beluistert, herkent meteen het procedé van de Universiteit van Nederland, de organisatie die met onder meer theatercolleges en podcasts wetenschap toegankelijk maakt voor een breed publiek. Aan de hand van één intrigerende vraag per aflevering zet een welbespraakte wetenschapper uiteen hoe het zit. Kenden de Romeinen bijvoorbeeld ook al genderfluïditeit? Deze vraag zal in een uitzending die nog komt centraal staan.
Bij die Nika-opstand werkt die aanpak voorbeeldig. Want weet je waarom sportieve festiviteiten in militaire dictaturen – al ligt het anachronisme op de loer, Hekster noemt het Romeinse Rijk toch zo’n staatsvorm – soms kunnen uitlopen op gewelddadige politieke manifestaties? Wel, in alle dictaturen is sport een van de weinige plekken waar je probleemloos grote mensenmassa’s bij elkaar kunt krijgen.
Hekster ziet daar een parallel tussen de oudheid en de Arabische lente, waar ruim tien jaar geleden hier en daar iets soortgelijks gebeurde. In beide gevallen was sport weliswaar de aanleiding, maar zeker niet de echte oorzaak om aan het rellen te slaan. In beide gevallen was politieke onvrede de dieperliggende reden, zo weet hij kernachtig te vertellen.
To-the-point is het allemaal. Hekster en interviewer Merijn Doggen, hoofdredacteur van de Universiteit van Nederland, houden het strak bij de grote lijnen. Dat heeft soms ook zijn beperkingen. Neem het proces van immigratie (aflevering één). Van alles wordt even kort aangestipt – racisme, emigratie, grenzen – en daar blijft het veelal ook bij. Prima voor wie in de trein of in de auto kort en boeiend bijgepraat wil worden, maar wie meer wil weten, die moet toch een deurtje verder gaan. Want hoe de processen van insluiting en uitsluiting precíes verliepen, dat komt de luisteraar niet te weten.
Bezetting van het Egyptische Tahrirplein in januari 2011, onderdeel van de Arabische lente.
Lilian WagdyLessen trekken
Ha, zullen sommige luisteraars verlekkerd denken, ga je vergelijken tussen toen en nu, dan valt er vast veel te leren. Mis. Wie denkt wijze lessen te zullen horen, die krijgt al aan het begin al een teleurstellende mededeling te verwerken: we kunnen eigenlijk weinig tot niets leren van de Romeinen. De maatschappij van de Romeinen was volgens Hekster zó ‘fundamenteel anders’ dat lessen trekken zinloos is.
Maar waartoe dient die vergelijking dan wel? Hekster suggereert dat zo’n historische vergelijking nieuw inzicht kan geven op actuele problemen. Of dat hier lukt, is nog maar de vraag. Neem het voetbalgeweld. Welke nieuwe inzichten we op dat vlak opdoen, wordt helaas niet uitgediept. En hoezo kan er geen les worden getrokken uit het verleden? Waarom zou de geschiedenis geen commentaar kunnen leveren op onze tijd? Een vraag waar wel erg makkelijk aan voorbij wordt gegaan in een podcast die belooft onze tijd door de bril van de Romeinen te bekijken.
Al met al is dat een kleine smet. Want ‘Rare jongens’ een heel fijne, uiterst toegankelijke inleiding in het Romeinse Rijk. Aan de hand van actuele thema’s richt Olivier Hekster, die zich in het dagelijks leven vooral bezighoudt met de beeldvorming rondom keizers, het vizier op de wereld van tweeduizend jaar geleden. De leuke ‘vragen van nu’ zijn vooral een lokkertje om een vlot verteld geschiedenisverhaal te horen.