Niemand eet nog dierlijke producten en veeteelt is verboden in Nederland. Zouden we in één klap onze klimaatdoelen halen? “De grootste uitstoot van broeikasgassen zit in het energiesysteem.”
Vertaal de klimaatdoelen naar het eten op je bord en van die biefstuk blijft weinig over. In 2030 moeten wij als land 55 procent minder broeikasgassen uitstoten vergeleken met het referentiejaar 1990. In 2050 wil Nederland zelfs volledig klimaatneutraal zijn. De maatregelen om deze doelen te halen staan in het Klimaatplan, gebaseerd op het Klimaatakkoord van Parijs. Meer plantaardig eten is één van de afspraken uit dit akkoord, bedoeld om de opwarming van de aarde te beperken tot ruim onder 2 graden Celsius.
Het is een fikse taak. De uitstoot in 1990 bedroeg 220,5 miljard kilogram CO2-equivalent. Willen we daar 55 procent onder zitten in 2030, dan moeten we terug naar een uitstoot van 99,2 miljard kilogram CO2-equivalent. Stel nou dat we Nederland volledig vegan inrichten. Iedereen gaat plantaardig eten en de veeteeltsector verdwijnt. Wat zou dat betekenen voor de klimaatdoelen?
Directe uitstoot
Laten we even rekenen met het jaar 2021, het laatste jaar waarvan cijfers bekend zijn. We beginnen bij de totale hoeveelheid uitgestoten broeikasgassen, die lag in 2021 op 167,8 miljard kg CO2-equivalenten (23,9 procent onder het niveau van 1990). Van deze hoeveelheid kwam zestien procent op naam van de landbouw, waarvan weer 67 procent werd uitgestoten door vee en mest. Volgens deze rekensom praten we over 18,0 miljard kg uitstoot door de veeteelt.
Trek je deze uitstoot af van het totaal, dan zouden we in 2021 in ons land zijn uitgekomen op een hoeveelheid van 149,8 miljard kg CO2-equivalent. Nog steeds ver verwijderd dus van de 99,2 miljard die we nastreven om de klimaatdoelen te halen.
“Deze som is niet verkeerd, maar het laat maar een beperkt deel zien van de verandering die stoppen met veeteelt teweeg zou brengen”, reageert Jonathan Doelman, onderzoeker bij het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en promovendus aan de Universiteit Utrecht. Hij maakt computermodellen waarin hij landgebruik en het voedselsysteem verbindt met klimaatverandering om aannames te doen over de toekomst, zoals wat het effect zal zijn van maatregelen om de opwarming tegen te gaan. “Met deze som tel je alleen de directe uitstoot door dieren mee. De impact van veevoerproductie zit er bijvoorbeeld niet bij in.”
Herbebossen
De vee-industrie veroorzaakt relatief weinig CO2-uitstoot. Dieren houden is minder energie-intensief dan bijvoorbeeld de tuinbouw, waar veel fossiele brandstof aan te pas komt. De twee belangrijkste broeikasgassen waar het in de veeteelt om draait zijn methaan en lachgas (distikstofoxide). Door scheten en boeren van herkauwers, met name koeien, en door de opslag van mest komt methaan vrij. Lachgas komt ook vrij uit mest. “De directe uitstoot is het grootste gedeelte, maar de eigenlijke impact is nog veel groter”, aldus Doelman. In Nederland besteden we ook nog eens 1.180.000 hectare grond aan weidegrond en verbouwing van veevoer, veelal snijmaïs. Bij de bewerking van die grond stoten landbouwvoertuigen natuurlijk ook broeikasgassen uit.
Iets anders waar de rekensom geen rekening mee houdt, is wat er gebeurt met het land dat vrijkomt als veehouderijen verdwijnen. Zet je een tweede Tata Steel neer, ja, dan raken we van de regen in de drup. Doelman: “Gebruik je het land om te herbebossen of de veengebieden te herstellen, dan zorgt dat voor extra vermindering van de uitstoot, omdat vegetatie CO2 opneemt uit de lucht.”
Andere maatregelen
Tien procent van de Nederlandse emissie aan broeikasgassen komt op conto van de veehouderij. “De voetafdruk van dierlijke producten is substantieel, te vergelijken met de hoeveelheid uitstoot door de chemische industrie.” Met technologie zijn de broeikasgassen die vrijkomen door het boeren van koeien en ander vee maar lastig te reduceren, zeggen deskundigen. Maatregelen om het aantal dieren in te perken zijn oneindig veel interessanter. Zou veeteelt verboden worden in Nederland, dan komen we als land rap dichterbij het streefdoel van 55 procent minder uitstoot.
De emissie van 115 miljoen landbouwdieren wegstrepen zou zoden aan de dijk zetten, maar de vlees- en zuivelindustrie is niet de grootste uitstoter. Driekwart van de broeikasgassen in ons land is afkomstig uit het energiesysteem: de opwekking en verbruik van elektriciteit, stoken van gas en benzine. “Nederland is een energie-intensief land met een enorme industrie, denk aan de haven van Rotterdam, Tata Steel, achttien miljoen mensen die met auto’s rondrijden. Dat is de bulk. Het is belangrijk om dat in perspectief te zien”, aldus Doelman. “Ook al zouden we volledig stoppen met vlees en zuivel eten en produceren, dan zijn er nog steeds veel andere maatregelen nodig om de klimaatdoelen te halen.”
