Het aantal diagnoses van ADHD is in tien jaar tijd met een kwart gestegen. Vooral onder de blanke jeugd met hoogopgeleide ouders, maar juist niet onder de kinderen van Aziatische afkomst. Volgens Amerikaanse onderzoekers suggereren deze cijfers dat culturele factoren ‘behandelingzoekend gedrag’ sterk beïnvloeden.
Alle dagen heel druk. De aandachtsstoornis ADHD staat niet voor niets zo bekend. Als kinderen snel afgeleid zijn en hyperactief of impulsief gedrag vertonen, gaat het ADHD-alarmbelletje bij ouders en leraren al snel rinkelen. Opvallend genoeg is dit de laatste tijd steeds vaker het geval.
Oorzaak onbekend
Deze ‘diagnose-trend’ is op zijn minst opmerkelijk, vonden Darios Getahun en zijn collega’s van het medische onderzoeksinstituut Kaiser Permanente in Californië. Want wat ADHD nou eigenlijk precies ís en waardoor het veroorzaakt wordt, weten we nog steeds niet. Psychologen en neurobiologen worden het maar niet eens: is ADHD slechts een naam die we aan druk gedrag toekennen, of blijven we zoeken naar een medische oorzaak die aan deze stoornis kan worden gehangen?
Ondanks deze onduidelijkheid sturen vertwijfelde leraren of ouders een druk kind vaak naar de huisarts. Bij diagnose gaat de druktemaker – net als in Nederland – niet zelden naar huis met een recept voor medicijnen, vaak gecombineerd met zogenoemde psycho-educatie. Medicijnen verminderen de symptomen, maar genezen niets.
Deze gang van zaken verontrustte Getahun en zijn collega’s. Zou deze ADHD-epidemie niet per ongeluk gedreven kunnen worden door andere factoren dan alleen het actieve gedrag van kinderen zelf? De onderzoekers pakten de medische dossiers van Californië erbij en zetten alle diagnoses tussen 2001 en 2010 op een rijtje. Als potentiële invloeden op de diagnose van ADHD selecteerden ze etniciteit, het gemiddelde inkomen van ouders, geslacht en leeftijd.
Vooral onder blanke kinderen bleek de diagnose van ADHD de laatste tien jaar sterk te zijn gestegen. Hoe hoger de sociaal economische status van het gezin – oftewel: hoe hoger ouders zijn opgeleid en hoe meer geld ze verdienen, hoe vaker een huisarts de diagnose stelt. Het aantal Aziatische kinderen met ADHD blijft in tien jaar gelijk, en de keren dat hun huisarts wél de diagnose stelde, besloot deze groep veel vaker met de behandeling te stoppen.
Ook concludeerde Getahun dat je als jongen drie keer zo veel kans hebt om als ADHD’er uit de bus te komen dan als meisje. Behalve bij Afro-Amerikaanse kinderen: daar vonden de onderzoekers een opvallende stijging in diagnoses bij meisjes. Verder bleef de leeftijd waarop de stoornis gemiddeld werd gediagnosticeerd werd is in tien jaar tijd vrij stabiel.
Behandelingzoekend gedrag
Volgens de onderzoekers suggereren deze cijfers dat culturele factoren ‘behandelingzoekend gedrag’ sterk beïnvloeden. De sterke diagnose-stijging onder blanke kinderen met hoogopgeleide ouders zou er volgens Getahun op kunnen wijzen dat bewustzijn en kennis over ADHD het signaleren van deze stoornis in de hand werkt. Hoogopgeleide ouders die ontevreden zijn over het schoolwerk van hun kroost komen bij de zoektocht naar een verklaring al snel uit bij ADHD.
Ook het groeiende aantal ADHD’ers onder donkere meisjes intrigeert hem: dit cijfer zou een blijk kunnen zijn van het feit dat donkere meisjes steeds meer aandacht van hun ouders krijgen voor hun schoolwerk, en aandachtsstoornissen daarom sneller opgemerkt worden.
Nederland onder de loep
Hoe deze epidimiologische cijfers zich verhouden tot de situatie in ons eigen land is volgens Sarah Durston, hoogleraar Psychiatrie aan de Universiteit van Utrecht, niet bekend. “Het meest in de buurt komt een recente studie van het Trimbos Instituut. Deze impliceert de diagnose-stijging ook in Nederland, maar het is lastig te zeggen. Toch leert de ervaring dat buitenlands onderzoek naar ADHD en gedragsstoornissen in grote lijnen overeenkomt met onze eigen resultaten.”
Volgens Getahun moeten we in onze Westerse maatschappij oppassen met het ‘willen’ zien van ADHD-symptomen, en daarmee het voorschrijven van pillen aan kinderen. Daarmee geef je een kind namelijk ook het gevoel anders te zijn dan de rest. En hoe anders zijn ze eigenlijk? In hoeverre wijken de symptomen van ADHD af van normaal gedrag, en van die van bijvoorbeeld hoogbegaafdheid, vraagt Getahun zich af. Welk kind kan zijn of haar aandacht altijd bij de les houden, en hoe abnormaal is het om alle dagen heel druk te zijn?
Zie ook:
- ‘ADHD is geen ziekte’ (Kennislink)
- Gen-5httlpr + ruziënde-ouders = ADHD (Kennislink)
- Kritisch over ADHD (Wetenschap24)
- De ADHD-hype (Wetenschap24)