Depressief door overactief afweersysteem

Bij sommige ziekten, zoals reuma of MS (multiple sclerose), is het afweersysteem continue actief. Depressiviteit komt bij mensen die aan deze ziekten lijden veel voor. Gemiddeld genomen is 4 tot 10 procent van de bevolking depressief. Bij MS kan dit percentage oplopen tot 25 procent en bij reuma zelfs tot 40 procent.

Beloningssysteem

“Uit mijn promotieonderzoek blijkt dat depressie bij deze mensen waarschijnlijk geen psychologische oorzaak heeft, maar een lichamelijke oorzaak”, vertelt Floor van Heesch.

Van Heesch keek in haar onderzoek naar het gedrag van ratten. “Ik bracht een elektrode aan in het beloningssysteem van de hersenen. Als de elektrode een stroompje afgeeft, wordt het beloningssysteem geactiveerd en krijgen de ratten een ‘fijn’ gevoel. De hoogte van het stroompje is te variëren”.

Met behulp van een stofje activeerde van Heesch het afweersysteem van de ratten. Daardoor stijgt het cytokinegehalte in het bloed van de dieren. Cytokinen zijn signaalstoffen die de afweercellen activeren. Ze komen ook terecht in de hersenen, maar hebben daar een ander effect. Ze onderdrukken er namelijk het beloningssysteem.

Versnelde afvoer

“Ik ontdekte dat ratten met een hoog cytokinegehalte een hoger stroompje nodig hebben om het beloningssysteem te activeren”, vertelt van Heesch. “Dat komt doordat cytokinen de afvoer (ook wel heropname genoemd) van serotonine, dopamine en noradrenaline versnelt”. En dat zijn nu juist de boodschapperstoffen die nodig zijn om een fijn gevoel te ervaren.

“Bij ratten zonder serotoninetransport wordt deze boodschapperstof niet versneld afgevoerd”, gaat van Heesch verder. “Als je het afweersysteem van deze dieren activeert, is er geen hoger stroompje nodig om het beloningssysteem te activeren”.

Nuttig mechanisme

Het is duidelijk dat het activeren van het afweersysteem zorgt voor het onderdrukken van het beloningssysteem van de hersenen. Maar waarom eigenlijk? Van Heesch heeft daar wel een verklaring voor. “Als je ziek bent, is dit een nuttig mechanisme. Door het onderdrukken van het beloningssysteem ervaar je minder plezier. En dus heb je als je ziek bent meer zin om in bed te kruipen dan om buiten te gaan sporten. Je lichaam kan op die manier al zijn energie steken in het beter worden”.