Debat over 'schaliegasbubbel' breekt los

Binnenkort verschijnt een studie over schaliegas waaruit zal blijken welke stelling de overheid inneemt: mogen bedrijven proefboringen naar schaliegas gaan verrichten in Nederland? We zullen dan eindelijk te weten komen of schaliegas een nieuwe aardgasbel vertegenwoordigt of niet meer voorstelt dan de zoveelste ‘bubbel’. In de tussentijd slijpen de betrokkenen hun messen.

1 mei 2013

Na de waterproducenten, voor wie diepe aardlagen dé bron van drinkwater vormen, hebben zelfs de bierbrouwers zich in het debat over schaliegas gemengd. Beide partijen maken zich druk over de kwaliteit van het opgepompte water als er in Nederland naar schaliegas geboord mag gaan worden. De waterbedrijven geven aan dat zij niet weten op welke stoffen zij moeten monitoren in de buurt van hun drinkwaterputten omdat niet bekend is welke chemicaliën tijdens het boren naar dit gas (‘fracken’) worden geïnjecteerd.

Europa

Wat schaliegas betreft kijkt Europa naar de VS, waar een ware schaliegasrevolutie plaatsvindt. In de totale Amerikaanse gasproductie is het aandeel dat afkomstig is uit schalie sinds 2000 gestegen van 2% naar 40% in 2012. Maar in Europa wil het zo’n vaart nog niet lopen. In Frankrijk geldt een verbod op het voor schaliegaswinning noodzakelijke fracking. Ook Duitsland is geen voorstander van schaliegas. Groot-Brittannië en Spanje hebben een open houding naar deze vorm van gaswinning. Polen lijkt het meest kansrijke land. Nederland twijfelt nog, maar de politiek lijkt een zwaai te maken van contra naar pro.

Dankzij Napoleon

In Europa zijn niet alleen de geologische condities anders dan in de VS. De burger heeft geen direct persoonlijk gewin bij het winnen van fossiele brandstoffen. Vanwege de in 1810 door Napoleon opgestelde Mijnwet, is de ondergrond hier niet in particuliere handen, maar vallen de winsten uit de winning van energie en delfstoffen toe aan de staat. In Nederland zal het de politiek zijn die besluit of gasmaatschappijen hier de vrije hand krijgen. De winst zal deels in de staatskas belanden, zoals dat ook met de ‘aardgasbel’ van Slochteren het geval is geweest. Generaties studenten hebben hiervan geprofiteerd: immers, de studiefinanciering werd decennia lang uit de aardgasbaten betaald.

Voorstanders en tegenstanders

De tegenstanders zijn vooral te vinden onder lokale milieu- en belangengroeperingen en de watersector; deze organisaties zijn niet zozeer gekant zijn tegen de booractiviteiten zelf, maar maken zich vooral zorgen over de effecten op lange termijn op de grondwaterkwaliteit. Deze zou in het geding zijn omdat bij het fracken, waarbij de schalie (de versteende kleilagen) wordt opengebroken, chemicaliën worden gebruikt.

De voorstanders, met name de gasproducten, zien vooral het geldelijk gewin terwijl de overheid door de aardgasbaten mogelijk over de streep wordt getrokken. Ook zien politici de aan te boren schaliegasvoorraad als een welkome tijdelijke oplossing voor het leegraken van het Groningen gasveld. Schaliegas zou een brug kunnen zijn naar een meer duurzame elektriciteitsopwekking, is de gedachte.

Het Groningen Gasveld bij Slochteren zal over een decennium nauwelijks nog gas leveren. Schaliegas kan tijdelijk een oplossing vormen voor het tekort.
Paul Tolenaar, via Nederlandse Aardolie Maatschappij

Werkloos toekijken

Volgens Shell en andere petrochemische bedrijven zit niet alleen Nederland, maar heel Europa ‘werkloos’ en twijfelend op zijn voorraad schaliegas. Zij wijzen op het risico dat investeerders Europa door deze houding links laten liggen. Maar de Europese voorraad is misschien niet eens zo groot. Het Internationaal Energie Agentschap berekende dat wereldwijd de belangrijkste economisch winbare reserves aan schaliegas zich in de VS en China bevinden en dat Europa een bescheiden rol speelt.

Wereldvoorraden schaliegas. Weliswaar zijn de theoretische voorraden schaliegas in de diepe Europese ondergrond groot, maar deze ‘potentiële voorraden’ zijn niet hetzelfde als ‘winbare reserves’ omdat de geologie sterk verschilt. Binnen Europa zouden geologische condities volgens specialisten het gunstigst zijn in Polen.
US Energy Information Administration

Onderzoek vóór de zomer

Voorlopig is het voor ons land wachten op het – al eerder uitgestelde – onderzoek dat het ministerie van Economische Zaken nu voorbereidt en dat voor de zomer het daglicht moet zien. In het overleg nemen ook belangenpartijen zitting. Deze proberen hun bezwaren nu zoveel mogelijk voor het voetlicht te brengen. Zo presenteerde waterbedrijf Vitens enkele weken geleden een top-10 zorgenlijst met betrekking tot schaliegas. Aardwetenschappers treden in deze discussie nauwelijks op de voorgrond. Om hún verhaal te laten horen organiseert de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen op 12 juni a.s. een mini-symposium, voor wie de nuance zoekt.

Bronnen en meer lezen/kijken: