De zwaarste aardbeving van Nederland

Onderzoekssleuf

In 2014 legden de onderzoekers bij Bakel een sleuf aan over de Peelrandbreuk, van vijftig meter lang en vier meter diep. Hierdoor konden ze de aardlagen aan weerszijden van de breuk zonder technische hulpmiddelen bekijken, en monsters meenemen naar het lab om te dateren.

Het verzet langs de breuk was duidelijk zichtbaar, schrijven de wetenschappers: veertienduizend jaar geleden verschoof de breuk een meter, duizend jaar later nog eens tien tot twintig centimeter. De breukbeweging strekte zich waarschijnlijk vanuit Bakel nog minstens 32 kilometer uit in zuidoostelijke richting, denken ze. In 2002 waren bij een andere sleuf over de breuk, ongeveer 32 kilometer verderop, namelijk vergelijkbare verschijnselen te zien.

Nog een keer?

Het onderzoek is overtuigend, vindt aardbevingsgeoloog Kris Vanneste van de Koninklijke sterrenwacht van België, die er zelf niet bij betrokken was. Alle analyses zijn gedetailleerd uitgevoerd en goed onderbouwd.

Hoewel een schatting van de magnitude van een aardbeving gepaard gaat met onzekerheden, komen zowel een verplaatsing van een meter als een breuklengte van 32 kilometer doorgaans overeen met een beving met deze magnitude. Dat is bekend uit analyses van recentere bevingen, legt Vanneste uit, zoals bijvoorbeeld die van Norcia in Italië op 30 oktober 2016. “Die had een magnitude van 6,5, veroorzaakte een scheur over het aardoppervlak van 28 kilometer lang, en had een gemiddelde breukverplaatsing van 45 centimeter, hier en daar oplopend tot één of zelfs twee meter”, zegt Vanneste.

Of de breuk bij Bakel alleen actief is geworden door het verdwijnen van het ijs waagt Vanneste te betwijfelen. “Al heeft dat zeker invloed op de spanning in het gesteente.” Zelf deed hij eerder onderzoek aan de Geleenbreuk in België, waaruit bleek dat de laatste aardbeving daar drieduizend jaar geleden plaatsvond, en de één na laatste veertienduizend jaar daarvoor. Vanneste: “Dat is op dit moment nog de beste bepaling van een terugkeerperiode tussen twee aardbevingen voor een breuk in de Roerdalslenk.”

Wanneer er in Nederland weer een aardbeving zo groot als die van Bakel zal plaatsvinden is moeilijk te zeggen, zegt Vanneste. Maar in de risicokaarten voor aardbevingen komen zulke grote exemplaren in de hele Roerdalslenk gemiddeld om de duizend tot vijfentwintighonderd jaar voor.