‘De zee zit vol fantastische vormen en kleuren’

Wat gaan jullie precies doen tijdens de expeditie in januari?

“We gaan in kaart brengen hoe het systeem precies werkt, zowel onder als boven water. Welk effect heeft de toerist op het rif, en op de mensen boven water die hiervan leven, door visvangst of inkomsten uit toerisme? Ik ben ecoloog en onderzoek de biodiversiteit. Een hydrodynamicus kijkt naar de waterstromen en hoeveel sediment van de kant in het water komt. Een econoom bekijkt de sociaaleconomische kant, zoals het gebruik van de parken door de lokale bevolking. Om de rol van toerisme binnen natuurparken te onderzoeken gaat er een socioloog mee en een modelleur maakt de verbanden inzichtelijk. Verder werken we samen met lokale NGO’s en de lokale overheid. In totaal zijn we met twaalf mensen op het schip en zes op het land. Iedereen doet mee. Tijdens de expeditie zullen we elke dag de onderzoeksvragen vanuit een andere discipline benaderen. De econoom duikt mee om vissen te tellen en de ecoloog helpt interviews af te nemen in de dorpen. Ik wil dat ze elkaar begrijpen.
We richten ons op twee natuurparken, eentje ontvangt al een jaar of vijf toeristen, de ander is net ontdekt. We zijn benieuwd of we daar al verschillen kunnen ontdekken in bijvoorbeeld biodiversiteit of schade aan het koraal.”

Hoe kwam je op het idee van dit onderzoek?

“Op veel plekken ter wereld houdt grondbezit op waar de zee begint, maar in dit gebied zijn ook de riffen verdeeld. We doen dus letterlijk onderzoek in iemands achtertuin. Voordat mijn onderzoek start, ga ik op de thee bij de kepala desa, het dorpshoofd, om toestemming te krijgen. Ik leg uit wat mijn plannen zijn en waar mijn team wil werken. Er gaan lokale mensen mee op de boot van wie we een hoop leren over het dorpsleven. Dat is een heel sociaal proces maar dat zie je nooit terug in mijn papers. Daar komt de interesse voor deze expeditie vandaan. Natuurbehoud van koraalrif-ecosystemen is afhankelijk van zowel ecologische en evolutionaire processen onder water, als van sociaaleconomische processen boven de waterspiegel. Die zijn met elkaar verweven.”

Wat is de belangrijkste oorzaak van de achteruitgang van koraalriffen?

“Op één staat klimaatverandering en daarmee dus de opwarming van het zeewater en verzuring. Op twee erosie. Door de toevoer van sediment vertroebelt het water. Koralen leven in symbiose met algen en algen hebben voldoende licht en dus helder water nodig. Als dat er niet is, sterven de algen en daarmee het koraal. Op drie komt eutrofiëring, de toevoer van voedingsstoffen, bijvoorbeeld door riolering die uitkomt in zee.”

Kunnen we iets doen om verdere achteruitgang te voorkomen?

“Ik ben zeker hoopvol. We zien dat gebieden die minder last hebben van erosie en eutrofiëring gezonder zijn. Ze kunnen effecten van klimaatverandering beter opvangen. Als overheid kun je daar beleid op maken, bijvoorbeeld door een beperking van het aantal hotels langs de kust, een gedegen riolering en een goede waterzuivering. Op die manier kunnen riffen veerkracht terugkrijgen. Vergelijk het met het afweersysteem van een mens. Je wordt na ziekte sneller beter als je basisgezondheid goed is.”

Kunnen we beschadigde riffen nog herstellen?

“Ja, maar je moet wel realistisch zijn, het wordt waarschijnlijk niet meer zoals vroeger. Als de lokale milieuomstandigheden goed zijn, kan koraal zichzelf deels herstellen. Sommige soorten kunnen we kweken en uitzetten, maar dat geldt alleen voor heel specifieke soorten. Daar bouw je niet een heel nieuw rif met hoge biodiversiteit mee.”

Onlangs kreeg je de L’Oréal UNESCO For Women in Science fellowship, bedoeld om de wetenschappelijke carrière van succesvolle jonge vrouwelijke onderzoekers te stimuleren. Maak jij je daar ook sterk voor?

“Ja, maar eigenlijk vind ik diversiteit in kwaliteiten nog belangrijker. Het baart me zorgen dat de wetenschap niet zo divers is in type talenten. We selecteren te veel op competitieve mensen die heel veel publiceren en hoge beurzen binnenhalen. Daar is niks mis mee, maar daardoor mis je bijvoorbeeld mensen met inspirerend leiderschap, die het beste uit anderen halen. Of mensen die echt goed onderwijs leveren.”