De wetenschap van het flirten

Maar weinig mensen zullen zeggen dat ze niet op zoek zijn (geweest) naar die ene ware liefde. En je hebt ook vast wel eens de verhalen gehoord waar het versieren van die ware liefde bijna vanzelf ging. De meeste van ons zijn echter niet zo gelukkig en moeten alles uit de kast halen om het object van hun affectie te versieren. De juiste kleding, het juiste geurtje en de juiste openingszin. Vooral het laatste krijgt veel aandacht, getuige de meer dan 57.000 hits die het woord ‘openingszin’ oplevert in Google. Het aantal hits op ‘pick-up line’overstijgt zelfs makkelijk de 45 miljoen.

Erg belangrijk dus, of toch niet? De wetenschap leert ons dat wat je zegt helemaal niet zo belangrijk is bij het flirten en versieren van iemand die je leuk vindt. Je lichaam doet het eigenlijke werk: intern door een samenspel van hormonen en neurotransmitters en extern door je lichaamstaal. Dus vergeet “kom je hier vaker?” en “weet je toevallig hoe laat het is?” en vertrouw op je lichaam om de persoon die je vlinders in je buik bezorgd te versieren.

Iemand om mee te flirten

Voordat je ook maar aan flirten toe komt, heb je natuurlijk wel iemand nodig die je de moeite waard vindt. Niemand vind iedereen even aantrekkelijk, en flirten met iemand die je niet aantrekkelijk vindt doe je niet met plezier. Het lijkt alsof we allerlei bewuste redenen hebben om iemand wel of niet aantrekkelijk te vinden. Desgevraagd kun jij waarschijnlijk ook wel uitleggen op welk type je valt: donker of blond, lang of klein, dik of dun. Maar weet je ook waarom?

Vanaf ons achtste levensjaar beginnen we met het vormen van een soort liefdesplattegrond, die later zal bepalen of we bijvoorbeeld op brunettes of blondines zullen vallen, aldus seksuoloog John Money.

Dat vroeg seksuoloog John Money zich ook af. Volgens hem vormen we onze smaak over wat we aantrekkelijk vinden al in onze jeugd. Vanaf ons achtste levensjaar beginnen we een soort onbewuste mentale blauwdruk te vormen van wat we later aantrekkelijk gaan vinden. Deze blauwdruk wordt gevormd door allerlei elementen uit onze omgeving: de pretoogjes van onze buurjongen, de lach van je tante, het gevoel voor humor van je moeder. Al deze indrukken laten hun sporen na in de hersenschors en vormen hier een soort ‘liefdesplattegrond’ voor later. Als je dan iemand tegenkomt die aan jouw mentale blauwdruk voldoet, is er grote kans dat je die persoon aantrekkelijk vindt.

Kiezen met je neus

Maar daarmee ben je er nog niet. Want ook je neus speelt een belangrijke rol in het selectieproces. Naast het ruiken van allerlei geuren is je neus namelijk ook verantwoordelijk voor het registreren van feromonen. Feromonen zijn een soort hormonen die elk mens afscheidt via de zweetklieren vooral in de oksels en bij de geslachtsorganen. Ze zijn geurloos, en worden door een speciaal orgaantje in de neus – het vomeronasaal orgaan – opgevangen. Feromonen zijn een soort seksueel lokmiddel en het opvangen daarvan kan voortplantingsgedrag activeren. Als je dus veel feromonen waarneemt ben je eerder geneigd iemand te versieren. Erg romantisch klinkt het niet, maar effectief is het wel.

Hoe belangrijk en krachtig feromonen zijn, wordt geïllustreerd door het volgende experiment. Gedurende acht weken moesten 38 mannen nauwkeurig bijhouden hoe vaak ze knuffelden en seks hadden. De ene helft van deze mannen kreeg een gewone aftershave, bij de andere helft zaten er feromonen in de aftershave. Wat bleek? De mannen die aftershave mét feromonen gebruikten waren seksueel veel actiever dan de mannen zonder de speciale aftershave.

Feromonen en (andere) geurstoffen bevatten namelijk cruciale informatie over iemands zogenaamde Major Histocompatibility Complex (MHC, bij mensen ook wel HLA genoemd: humaan leucocyten antigeen). Elk mens heeft een geheel eigen HLA-codering in zijn genen. Dit bepaalt onder andere de manier waarop iemand afweersysteem tegen ziektes functioneert. Een experiment heeft uitgewezen dat zowel mannen als vrouwen een voorkeur hebben voor de lichaamsgeur van iemand die een totaal andere HLA-codering heeft. Logisch, als je bedenkt dat een kind van beide ouders genetisch materiaal ontvangt en dus meer overlevingskansen heeft als hij zoveel mogelijk ziektes kan afweren. De ware Jacob of Jacoba moet dus eerst nog een selectie van je neus doorstaan: verschilt zijn of haar HLA wel voldoende van het jouwe?

Vlinders in je buik

Als je iemand bent tegengekomen die aan je mentale blauwdruk voldoet en waarvan de feromonen en HLA in goede aarde vallen, wordt in de hersenen een chemisch proces in gang gezet. Hiervoor is het limbisch systeem in de hersenen verantwoordelijk. Dit deel van ons brein is verantwoordelijk voor onder andere emoties als agressie, angst en genot. Ook seksuele opwinding en voortplantingsgedrag worden voor een deel vanuit dit systeem aangestuurd. Als je iemand aantrekkelijk en leuk vindt, stuurt het limbisch systeem de aanmaak van het stofje fenylethylamine (PEA) aan. Dit stofje heeft op ons ongeveer hetzelfde effect als amfetamines, die je ook in als werkzame stof bijvoorbeeld speed aantreft. Je voelt je dus niet alleen in de zevende hemel, je bent ook daadwerkelijk ‘high’.

Hier houdt het nog niet op. Het stofje PEA brengt namelijk ook de productie van extra adrenaline op gang. Normaal gesproken maken we dit hormoon aan als we in de stress zitten of als we bedreigd worden. Het maakt je lichaam klaar om te vechten of vluchten. Of in het geval van liefde: knikkende knieën en gestotter en gestamel als je met de persoon probeert te praten op wie je oogje (of neusje) hebt. Bovendien zorgt PEA dat je lichaam van extra dopamine voorzien wordt. Deze neurotransmitter maakt ons euforisch en intens gelukkig. Het effect is te vergelijken met het gebruik van cocaïne, een drug die zorgt dat dopamine langer zijn werk kan doen in het lichaam. Ook de vlinders in je buik komen van de dopamine: deze stof is namelijk ook betrokken bij het hongergevoel en de ‘drive’ om op zoek te gaan naar eten.

Flirten doe je non-verbaal

Dankzij je lichaam ben je ondertussen al een eind gekomen: je hebt iemand gevonden die je leuk vindt en allerlei stofjes razen door je lichaam die ervoor zorgen dat je je goed voelt. Maar de echte uitdaging moet nog komen, want hoe laat je het object van je affectie nu merken wat jij allemaal voelt? Zoals gezegd helpt de ideale openingszin je niet veel verder. Het is namelijk zo dat in je communicatie met anderen, slechts zo’n 30% van de boodschap wordt overgedragen door uitgesproken woorden (de verbale communicatie). De overige 70% van de boodschap bestaat uit nonverbale signalen: lichaamstaal dus.

Deze cijfers lopen op als het gaat om een zogenaamde ‘gevoelsboodschap’, bijvoorbeeld als je iemand wilt laten merken dat je hem of haar wel ziet zitten. Onderzoek heeft uitgewezen dat in dit geval de non-verbale signalen wel vijf keer zo veel effect hebben dan de verbale. En misschien is dat maar goed ook, gezien het feit dat je hoge concentratie adrenaline in je lichaam bij veel mensen het gevolg heeft dat ze helemaal niet meer uit hun woorden kunnen komen als ze oog in oog staan met hun potentiële partner.