De vroegeling in z'n pyjama

Op de fiets, in de auto of de trein lijken planten een groene waas van blaadjes met soms een toefje kleur van een bloem of bes. Voordat ik planten leerde herkennen, leefde ik zelf ook in een soort ‘groene waas’: een grasveld was gewoon een grasveld, een bloem gewoon een bloem. Maar later zag ik dat dat daar veel meer achter schuilgaat. Op een grasveld groeit niet zomaar gras, maar Engels raaigras; of een van de andere honderdtwintig soorten gras die je in Nederland kan vinden. En tussen het gras groeien vaak tientallen verschillende kruiden.

Om planten op elk moment te kunnen herkennen, moet je weten hoe ze er in elk seizoen uitzien. In hun pyjama (lente), werkkleding, (zomer), in feesttenue (herfst) en soms zelfs naakt (winter). Met een botanische tekening kan je op één plaatje een plant tekenen, waarop alle seizoenen (en dus fases) tegelijk zijn verbeeld. Zo’n tekening is ontzettend handig om een plant te leren herkennen.

Op een botanische tekening staan niet alleen bladeren, maar ook knoppen, bloemen en zaden. Iets wat je in het echt of op een foto vaak niet tegelijkertijd kan zien. Toen ik zelf botanische tekeningen ging maken, begreep ik pas hoe belangrijk ze zijn en hoeveel werk het kost om het goed te verbeelden. De plant teken je zo precies mogelijk na en je legt vaak elke stap vast, van knop tot zaadje. Zelf een plant tekenen is een ontzettend goede manier om hem te leren herkennen en nooit meer te vergeten.

Nooit meer vergeten

De Vereniging van Botanisch Kunstenaars heeft dit jaar stoepplantjes getekend, wat kennelijk geen makkelijk onderwerp was. Gelukkig overspoelde mij snel een gevoel van liefde toen ik een kijkje ging nemen bij hun tentoonstelling. De liefde van elke penseelstreek of potloodkrabbel voor alle planten die ze met zoveel zorg, aandacht en soms wat frustratie hebben geschilderd. Niet alle stoepplantjes zijn namelijk even makkelijk te vinden en sommige zijn ontzettend klein. Je kan er vaak niet even snel naar vragen in een botanische tuin, tuincentrum of natuurgebied. Je moet zelf op ontdekkingstocht om stoepplantjes te vinden.

Een vriendin van één van de kunstenaars vertelde dat de rode schijnspurrie uit haar achtertuin in de tentoonstelling te zien is. Een klein plantje op de tegels waar ze normaal geen oog voor had, hangt hier opeens mooi uitgelicht in een tentoonstellingsruimte. Zij zullen dit plantje waarschijnlijk nooit meer vergeten en altijd kunnen herkennen.

Een stukje verderop hangt een andere tekening van een minuscuul plantje, de vroegeling. Ik heb hem zelf ook getekend en kan hem daarom buiten altijd vinden. Je hebt een sterk vergrootglas nodig om alle bladhaartjes, meeldraden en zaadjes te kunnen zien. Je kan hem nu bloeiend op straat vinden. Uit een rond rozetje met blaadjes van een paar centimeter groeit één stengeltje met witte bloemetjes. Ze groeien vaak in groepjes bij elkaar, dat maakt het zoeken ietsje makkelijker. Hij bloeit nog tot mei, ga dus op tijd op zoek en voer hem in op de stoepplantjesonderzoek website!