Naar de content

De essentie van het bestaan in feiten en verhalen

Recensie van 'Onze hersenen van sterrenstof'

Een close-up van een neuron.
Een close-up van een neuron.
ColiN00B voor Pixabay via CC0

In het boek 'Onze hersenen van sterrenstof' bundelen Peter Mooij en Joke van Leeuwen hun krachten en pakken negen belangrijke levensvragen aan. Een sterke combinatie van wetenschap en verhalen.

29 april 2024

Wij mensen zijn ontzettend nieuwsgierig en willen het liefst dan ook alles weten. Maar niet elke vraag kent een eenduidig antwoord. In het boek 'Onze hersenen van sterrenstof' beantwoordt Peter Mooij negen grote vragen rondom ons bestaan op wetenschappelijke wijze. Joke van Leeuwen verlevendigt het geheel met fictieve verhalen en gedichten.

Gouden schrijversduo

De combinatie van wetenschap en fictie resulteert in een boek dat heerlijk wegleest. Peter Mooij gebruikt zijn achtergrond als onderzoeker binnen de biotechnologie om de wetenschappelijke bevindingen duidelijk uit te leggen. Joke van Leeuwen vult daarnaast, met haar ervaring in schrijven en dichten voor zowel kinderen als volwassenen, de wetenschappelijke uitleg aan met een beeldend verhaal. Dit resulteert in een boek dat fijn leesbaar is voor iedere volwassene die geïnteresseerd is in de wetenschap.

Het boek draait, zoals de ondertitel duidelijk maakt, om het verklaren van de essentie van ons bestaan. De auteurs doen dit aan de hand van negen vragen die de mensheid al eeuwenlang bezighouden. Denk hierbij aan hoe het universum, de aarde en het leven zijn ontstaan, maar ook de meer filosofische vraag ‘Wat is het goede om te doen?’ Zo komen verschillende disciplines van de wetenschap aan bod en maken we kennis met beroemde wetenschappers zoals Newton en Darwin.

Feit en fictie brengen antwoord

De opbouw van het boek nodigt uit tot lezen. Het boek trapt af met een inleiding waarin we antwoord krijgen op hoe legenden, verhalen en religies zijn ontstaan. Zo leren we dat onze nieuwsgierigheid een product is van de evolutie: ‘Het opnemen van nieuwe informatie vergroot onze overlevingskansen en de honger naar kennis lijkt daarom diep in ons brein verankerd te zijn’. Maar wat als we vragen hebben die niet beantwoord kunnen worden? Dan ontstaan legenden, verhalen en religies om ons houvast te bieden. Doordat ze een antwoord verschaffen wordt onze nieuwsgierigheid gestild.

Na de inleiding volgen negen hoofdstukken die elk een levensvraag beantwoorden. De uitleg van elke vraag is verhalend en behapbaar gemaakt door korte alinea’s, eenvoudig taalgebruik en vergelijkingen die tot de verbeelding spreken. Zo worden moleculen vergeleken met ijsjes waarbij de bolletjes de atomen voorstellen, ons uitdijende universum met een rijzende rozijnencake en de evolutie met de auto-industrie (tipje van de sluier: beide werken volgens een vraag-aanbod-principe). Het antwoord op iedere vraag wordt ook nog eens kort en helder samengevat. Joke van Leeuwen sluit ieder hoofdstuk af met een mooi fictief verhaal of gedicht.

De kracht van verhalen

Het boek geeft niet zozeer nieuwe inzichten of verdieping aan de lezer die thuis is in de (populair) wetenschappelijke wereld. Het boek biedt vooral een uiteenzetting van wetenschappelijke bevindingen uit het verleden. Maar de manier waarop dit gebeurt is vernieuwend. 

Want zoals de auteurs schrijven, willen wetenschappers hun inzichten vaak ‘zo duidelijk en compleet mogelijk (..) overbrengen, en dat leidt vaak tot vrij saaie en technische verhandelingen’. En saaie verhandelingen blijven natuurlijk niet hangen. Daarom kiezen deze auteurs voor de kracht van verhalen die meer tot de verbeelding te spreken en je een leven lang bij blijven. Door deze twee elementen te combineren doet ‘Onze hersenen van sterrenstof’ de term ‘populairwetenschappelijk boek’ eer aan.

‘Onze hersenen van sterrenstof’ van Peter Mooij en Joke van Leeuwen is een verhelderende verhalenbundel. De samenwerking tussen twee auteurs met verschillende achtergronden, één wetenschappelijk en één verhalend, resulteert in een mooi geheel. Ondanks dat het boek geen nieuw onderzoek presenteert, maakt de transparante opbouw het boek toegankelijk voor een breed publiek.

Bron

Peter Mooij & Joke van Leeuwen, Onze hersenen van sterrenstof. De essentie van ons bestaan in feit en fictie, Thomas Rap, 192 pagina's, 22.99 euro.