De aarde redt zich wel – zo redden we onszelf

‘The true tragedy of our time is still unfolding: the loss of biodiversity. The way we live now is a disaster for biodiversity.’ In de nieuwe documentaire van David Attenborough worden we meteen met de neus op de feiten gedrukt. De 93-jarige bioloog noemt de film zijn ‘getuigenverklaring’. In bijna 1,5 uur blikt hij terug op zijn carrière met één doel: ons waarschuwen dat de tijd tikt voor onze planeet.

Aan de hand van zijn eigen leven laat hij zien wat er de afgelopen jaren op aarde veranderd is. De cijfers zijn schokkend. In 1937, toen hij als klein jongetje fossielen zocht, bestond de aarde voor 66 procent uit wildernis. In 2020 is daar slechts 35 procent van over.

Volgens Attenborough zijn we de wildernis aan het inruilen voor tamme soorten. Hij onderbouwt dat met indrukwekkende cijfers. De helft van het vruchtbare land is tegenwoordig landbouwgrond. 70 procent van de vogels op aarde is pluimvee. Mensen vormen een derde van het totale zoogdiergewicht. Ruim 60 procent van die zoogdiermassa is het vlees dat we eten. De overige schamele 4 procent is voor alle andere zoogdieren op aarde: van muis tot walvis.

Net als je denkt dat het niet erger kan, schetst Attenborough het apocalyptische toekomstbeeld voor de komende 80 jaar als we blijven doorleven zoals we nu doen. IJsvrije polen in de zomer rond 2030, een versnelde opwarming van de aarde door een toename in methaanuitstoot in 2040, alle koraalriffen verdwenen rond 2050, een enorme voedselcrisis en alle insecten weg in 2080, en een planeet die grotendeels onbewoonbaar is in 2100, met een zesde massa-extinctie voor de deur.

Maar Attenborough zou Attenborough niet zijn als hij niet, enigszins, hoopvol zou eindigen. Het is volgens hem niet te laat om onze planeet weer wild te maken en de natuur te herstellen. Stop met het krijgen van zoveel kinderen. Vervang alle fossiele brandstoffen door groene energie. Stop met het eten van vlees. Stop met het kappen van bossen en geef land terug aan de natuur. Zorg voor een betere gezondheidszorg voor iedereen en laat alle meisjes naar school gaan. Aan de hand van enkele voorbeelden laat hij zien dat het mogelijk is.

Het gaat er niet om dat we de aarde redden, het gaat erom dat we onszelf redden, zegt Attenborough. Met of zonder ons, de natuur vindt haar weg wel. Net als ze al miljoenen jaren doet. We zijn zover gekomen omdat we de slimsten zijn. Om door te gaan, is meer dan intelligentie nodig: wijsheid.

‘A life on our planet’ is niet de leukste film die je dit jaar zult zien, maar wel de belangrijkste.