'Clintons trukendoos is beperkter dan die van Trump'

“Bovendien wordt hij beledigend als hij aan de verliezende hand is. Na moslims en veteranen, bespotte hij onlangs gehandicapten. Toen een spastische journalist iets schreef wat hem niet zinde, deed Trump zijn bewegingen na. Zo vervreem je niet alleen hele groepen in de samenleving van je, het geeft ook de doorsnee Amerikaan een ongemakkelijk gevoel. Dat repareert hij achteraf wel deels. Door zich te profileren als een politieke rebel die niet aan politieke correctheid doet en door zich als persoon apart te zetten van zijn politieke uitspraken. Als hij bijvoorbeeld iets negatiefs over moslims roept, benadrukt hij daarna dat hij veel islamieten als vrienden heeft en hen spirituele mensen vindt. Dan leidt ertoe dat sommige mensen dan zeggen: ach, hij is echt wel een good guy. Hij is geen racist, maar gewoon diepbedroefd over terrorisme.”

Wat is Clintons strategie? En hoe beoordeel je die?

“Haar campagne wordt steeds meer gestuurd door Trumps optreden. De afgelopen weken heeft ze Trump vooral aangevallen op zijn missers en daar blijft ze de aandacht op vestigen. Ze heeft geluk dat Trump zo incompetent is, waardoor ze hem kan wegzetten als iemand die ongeschikt is als president. Daarnaast benadrukt ze graag haar status van expert. Qua beleid is haar verhaal inclusief en positief: Amerika heeft al veel bereikt en is sterk. Door samen te werken kunnen we nog verder komen. Maar die verhaallijn kan ook zeverig overkomen. Ze praat bovendien nogal abstract, vaak met een prekerig ondertoontje, wat soms ergernis opwekt.”

“Een andere valkuil van zo’n CDA-achtig moralistisch verhaal is dat het dan hypocriet overkomt als je zelf heel individualistisch opereert en niet open bent. Over je gezondheid bijvoorbeeld. Ook komt Clinton nogal afstandelijk en, volgens sommige kiezers, zelfs arrogant over. Je zou kunnen zeggen dat ze mazzel heeft dat Trump zo’n harde uitstraling heeft waarnaast die trekjes verbleken. Naast een redelijker iemand als Jeb Bush zou ze het veel moeilijker hebben.”

Stel je bent voor een dag campagneleider van zowel Trump als Clinton. Wat zou jouw gouden tip aan hen zijn?

“Trump zou ik aanraden zich tot maximaal drie issues te beperken en daar heel gematigd op te zijn. Hij kan bijvoorbeeld iets gaan zeggen als: ‘Qua buitenlands beleid zal ik veel gematigder zijn dan Hillary en niet te snel gaan interveniëren.’ Kijk, zeggen mensen dan, hij kan toch presidentieel zijn. Ook kan hij zichzelf profileren als onderhandelaar. ‘Ik kan dat, stuur mij maar op Poetin af.’ Dan krijgen zijn positieve woorden over de Russische president die Clinton nu tegen hem gebruikt opeens iets positiefs.”

“Clinton moet haar verhaal dichter bij de mensen brengen. Als je diep bezorgd bent over de toekomst dan wil je geen abstracte verhalen horen over bijvoorbeeld vrijhandel, maar concrete illustraties krijgen. Ze moet daarom voorbeelden noemen van mensen die weer een kans kregen dankzij de zaken waar zij voor staat, zoals vrijhandel. Amerikanen smullen van zulke succesverhalen. Als ze slim is laat ze Joe the Plumber, – de Amerikaanse versie van Henk en Ingrid – bovendien ‘wonen’ in Florida, Iowa, Wisconsin of een andere swing state (een staat waar geen van de kandidaten een meerderheid heeft, red.).”

In november kiezen de Amerikanen alweer hun 45e president. Van welke voorgaande president kunnen Trump en Clinton nog wat leren?

“Trump zou naar Ronald Reagan kunnen kijken. Die had net als Trump een erg rechts programma, voor die tijd althans. Maar in tegenstelling tot Trump had Reagan een vriendelijke, zachte uitstraling. Dit hielp hem steun te krijgen voor zijn harde programma. Clinton kan zich eigenlijk niet spiegelen aan een eerdere president. Daar is haar positie te uniek voor. De meest recente presidenten waren telkens nieuw, maar Clinton niet. Ze is geen nieuwkomer in Washington en heeft geen vernieuwende politieke agenda. Ze wil het beleid van Barack Obama immers grotendeels voort zetten. Maar ze kan zich ook niet beroepen op een eerder, succesvol presidentschap.”

“Haar positie maakt het lastig zich als een alternatief te presenteren en dat is wel een beproefde manier om te winnen. Neem haar drie voorgangers. Bill Clinton zette zich af tegen Reagan en Bush senior. George Bush presenteerde zich als Texaan en als iemand die de moraal wilde terugbrengen als compassionate conservative. Obama zette zich op zijn beurt af tegen Bush. Maar Hillary Clinton kan niet roepen dat ze voor een nieuw begin staat, omdat zij actief onderdeel is van de voorgaande regering. Dat maakt haar positie lastig en haar trukendoos beperkt.”

De uitslag van Amerikaanse verkiezingsdebatten wordt door journalisten vaak gekoppeld aan het stemgedrag van Amerikaanse burgers: de winnaar van het verkiezingsdebat zou tevens de winnaar zijn van de verkiezingen van 8 november. In hoeverre bepalen de debatten tussen presidentskandidaten inderdaad de uitslag van de verkiezingen?

“De debatten doen er zeker toe. Dat laten polls die kort na verkiezingsdebatten worden gehouden zien. Met name kiezers die nog niet weten op wie ze willen stemmen – en dat zijn er dit keer erg veel – gebruiken de debatten om zekerheid te krijgen over wie de geschiktste kandidaat is. Daarbij zijn de marges klein. Er zijn nog vijf swing states waar Clinton ofwel Trump 49% van de kiesmannen hebben. Om dat percentage over te hevelen naar 51% heb je niet zoveel mensen nodig, maar wel de juiste: de twijfelaars. Er staat dus flink wat op het spel komende woensdag.”