In de textielindustrie worden gigantisch grote hoeveelheden water gebruikt. China, als grootste textielland ter wereld, spant daarbij de kroon. Vooral de katoenteelt slurpt kostbaar drinkwater op. Verderop in de productieketen, bij het verven van de nog ongekleurde ‘gray cloth’, is een reductie van het watergebruik tot wel 70% mogelijk. Chinese textielbedrijven werken daarom aan waterbesparing, met hulp uit Nederland.
“Het water in China is gewoon té goedkoop,” zegt Jaap van der Meer van het Amsterdamse milieu-adviesbureau IVAM. “De gemeenten bepalen de prijs. Als de waterprijs laag is, zijn textielbedrijven weinig gemotiveerd aan waterbesparing te doen. Terwijl er met simpele ingrepen, zoals kleinere kleurbaden, al snel veel water bespaard kan worden.”
Een belangrijke waterreductie kan worden bereikt door over te gaan op low liquor ratio technologie. Voor iedere ton textiel is nu vaak nog 25 kubieke meter water (procesvloeistof) nodig, ofwel 25 liter water per kilo textiel (de ratio is dan 1:25). Voor donkere kleuren is het watergebruik het hoogst, want daarvoor kunnen wel tien processtappen nodig zijn.
Het spoelwater verdwijnt met de kleurstoffen direct het riool in. Het watergebruik in veel Chinese textielbedrijven kan direct al met 10% worden verminderd door netjes te werken, in jargon: good housekeeping. Dat houdt bijvoorbeeld in: lekken dichten en kranen dichtdraaien.
Jaap van der MeerActief impregneren
Met low liquor ratio technologie kan het watergebruik – per processtap – terug naar vijf liter water per kilo textiel, licht Van der Meer toe. “De bedrijven zullen dan wel moeten investeren in nieuwe machines die met minder water/procesvloeistof werken. Dat kunnen kleinere baden zijn, maar bijvoorbeeld ook het actief impregneren van de kleurstof onder hoge druk. Daarbij worden zowel de kleurstof als het textiel door een nauwe buis geperst, waardoor het contactmoment veel groter is.”
Het ongekleurde katoen, de gray cloth, ligt te wachten op bewerking.
Jaap van der MeerOok in de laatste processtappen is waterreductie mogelijk. Als het textiel met schoon water wordt gespoeld, kan het spoelwater vrij gemakkelijk hergebruikt worden. Steeds vaker vindt ook – na zuivering – recycling van het afvalwater plaats. Het afvalwater wordt behandeld door het bedrijf zelf.
Soms worden ook de nuttige chemicaliën, zoals alkali (NaOH), eruit gehaald voor hergebruik. Met alle maatregelen tezamen kan tot 70% op het watergebruik worden bespaard.
Noord en Zuid
Van der Meer heeft voor enkele bedrijven in het noordoosten, in de stad Binzhou in de provincie Shandong, in de streek rondom Shanghai, en in het zuiden, in Guangzhou in de provincie Guangdong bekeken wat voor mogelijkheden er voor textielbedrijven zijn om minder water te gebruiken. “De industrie gebruikt water dat ook geschikt is als drinkwater voor de burgers of als irrigatiewater voor de boeren. Dat geldt met name in het noorden van China, waar schoon bronwater wordt opgepompt voor industrieel gebruik. De textielindustrie in het zuiden gebruikt vooral rivierwater, dat na voorzuivering geschikt is als proceswater.”
South-North Water Transfer project (SNWT). In Zuid-China is meer water beschikbaar dan in het noorden. De regering is nu bezig met de uitvoering van een grootschalig project om water vanuit het zuiden naar het noorden te transporteren. Het milieuvoordeel van een lager waterverbruik in de textielindustrie in het waterrijke zuiden is dat er minder geloosd wordt op de rivieren.
american.eduVerven met vloeibaar CO2
De zwaarste milieubelasting van de textielindustrie zit hem volgens Van der Meer niet zozeer in het gebruik van chemicaliën in de verf, maar juist in het watergebruik. Bovendien is het energiegebruik groter naarmate de waterconsumptie groter is. Dus met waterbesparing wordt ook het gebruik van energie en chemische stoffen verminderd.
Voor het verfproces zijn er wereldwijd al belangrijke innovaties beschikbaar, zoals superkritisch verven met vloeibaar CO2, onder hoge druk. Van der Meer: “Enkele bedrijven in Taiwan passen deze techniek al toe. De Chinese industrie is echter nog niet zover omdat superkritisch verven een hoge mate van automatisering vereist. Ook heb je speciale pigmenten nodig en gaat het proces nog (te) traag”.
In de Chinese textielindustrie wordt nog veel gebruik gemaakt van ouderwetse technologieën, ook in grote bedrijven. Met state of the art technologie kan al veel milieuwinst behaald worden. Hier is een werknemer de filters van een kleur- en spoelmachine met de hand aan het schoonmaken. Kleuring én spoeling vinden plaats in één machine.
Jaap van der MeerIn de toekomst verwacht Van der Meer dat het digitale printen een grote vlucht zal nemen. “Daarbij is voor het printen geen water meer nodig en alle kleuren worden in één stap op het textiel gedrukt. Dat is een groot voordeel als je bedenkt dat nu voor iedere kleur een nieuwe processtap nodig is.”
Als je binnen de volledige productieketen van textiel het watergebruik onder de loep neemt, is deze door de noodzakelijke irrigatie het grootst bij de teelt van katoen. Het noorden van China, het westen van de VS en India zijn belangrijke regio’s voor katoenteelt, maar watertekorten zijn er ook aan de orde van de dag. Jeans-producent Levi Straus berekende ooit dat één spijkerbroek over de hele productieketen, van katoenteelt t/m de wasmachine, 3,5 kubieke meter aan water kost.
Katoenteelt.
Wikimedia CommonsVerkassen naar het binnenland
De Chinese regering ziet er streng op toe dat er steeds milieuvriendelijker wordt gewerkt, aldus Van der Meer, die voor de uitvoering van sommige projecten ook afhankelijk is van de Chinese milieuambtenaren. “Met name aan de kust is de wetgeving streng en wordt er ook beter gehandhaafd. Door de grote autonomie van provincies en gemeenten verschilt de handhaving nogal.”
“Wat je hierdoor steeds vaker ziet is dat bedrijven in het kustgebied hun boeltje oppakken en zich in het binnenland vestigen. Daar is de controle niet alleen een stuk minder streng, men is er ook blij met de extra werkgelegenheid. Textielbedrijven in China zijn sowieso erg mobiel. Als ergens een watertekort heerst of de waterprijzen stijgen, wordt de fabriek ontmanteld en elders weer opgebouwd.”
Biologische waterzuivering op het bedrijfsterrein van een textielfabriek. Afhankelijk van de vervuilingsgraad wordt het afvalwater geloosd op de rivier.
Jaap van der MeerBinnenlandse markt
In de toekomst verwacht Van der Meer dat Bangladesh een inhaalslag zal maken als exportland. China zal wel de grootste textielproducent blijven doordat het land behalve voor de internationale markt ook veel voor de binnenlandse markt produceert. Vanuit het Water Partnership Program, een programma van de Wereldbank waarin Nederland samen met Denemarken en het Verenigd Koninkrijk deelneemt, zullen in de toekomst ook in Bangladesh waterbesparingsprojecten worden opgezet.
Spoeling in een Chinese textielfabriek, de laatste stap in het kleurproces. Het spoelwater is geschikt voor hergebruik.
Jaap van der MeerPush tot verduurzaming
De milieuprestaties van de Chinese textielbedrijven lopen sterk uiteen omdat het grotendeels afhankelijk is van de eisen van de afnemers, de zgn. brands of merken, is de ervaring van Van der Meer. De push tot verduurzaming komt dus vooral van de afnemers. Hij constateert dat de bedrijven die uitsluitend aan de lokale markt leveren het slechtst presteren.
“De grootste vernieuwing komt vanuit de internationale merken zelf. Adidas is wel goed bezig, zoals bijvoorbeeld ook Puma en Ikea, maar ook een prijsvechter als Primark toont interesse in duurzame productie. Dit laat zien dat een goedkoop product milieutechnisch niet per definitie slecht hoeft te zijn.”
Werken in een Chinese textielfabriek.
Jaap van der MeerNieuwe wetgeving
De laatste jaren heeft de Chinese nationale overheid in samenwerking met de brancheorganisaties in de textielindustrie veel nieuwe wetgeving aangenomen. Zo is inefficiënte oude technologie verboden, moeten bedrijven meer aan bemeteren doen, zelfs tot op het niveau van de individuele machines, en zijn er normen ontwikkeld voor watergebruik per ton textiel.
Uiteindelijk hebben ook de consumenten een stem en zullen ze voor milieuvriendelijke kleding soms dieper in de buidel moeten tasten. Maar dat zou geen probleem moeten zijn, want tegenwoordig is textiel vaak spotgoedkoop.
In de Chinese provincie Guangdon vindt de helft van de wereldwijde productie van jeans plaats. Het versleten uiterlijk kan op verschillende manieren worden bereikt: door stone washing, bleken met zuur of met het – officieel verboden – zandstralen. Gewoon zand (silicium) is in zeer kleine afmetingen schadelijk voor de longen.
Wikimedia Commons/Lion Hirth