Vasthouden aan oude gewoonten en mopperen over ‘de jeugd van tegenwoordig’. Als we met z'n allen nog veel ouder worden, zal dat niet veranderen, denken de bezoekers van Living Looonger.
Als je nog een stuk ouder zou kunnen worden, wil je dan je hele leven meegaan in nieuwe ontwikkelingen? Of blijf je liever bij wat je al kent? Een deel van de Living Looonger-bezoekers in de Studio van NEMO Science Museum voelt wel wat voor dat laatste, blijkt uit hun toekomsttekeningen. Zo ziet een tekenaar het wel zitten om de dagen in het bejaardentehuis met Fortnite te slijten en verbeelden anderen hoe ze later klagen over de toekomstige ‘jeugd van tegenwoordig’ die geen TikTok meer gebruikt en alleen maar bezig is met hun hologrammen. Zijn ouderen echt zo stug in hun gewoontes, of speelt er iets anders?
Bekijk een kleine greep uit de toekomsttekeningen via onderstaande slideshow:
Levensloop
“Kloven tussen jongeren en ouderen is van alle tijden”, vertelt levenslooppsycholoog Marianne Simons (Open Universiteit). De mopperende senioren van nu ergerden zich in hun jeugd immers net zo aan de klagende ouderen van toen. Dat verschillende leeftijdsgroepen kunnen botsen heeft daarom ook niet zo veel te maken met deze specifieke generaties, vertelt Simons. “Het gaat erom dat deze groepen een andere gezamenlijke achtergronden hebben die hun generatie typeren."
Zo groeiden de eerste naoorlogse kinderen op met een bewaardrang en mentaliteit van hard werken, terwijl de groep die nu adolescent is juist wordt beïnvloed door problemen als klimaatverandering, aldus Simons. “Hoe we worden wie we zijn, komt dus niet alleen door individuele gebeurtenissen, zoals gescheiden ouders of een verhuizing naar het buitenland. Het grootste gedeelte van je levensloop deel je met je leeftijdsgenoten.”
In de eerste fase van je leven gaat dat om vrij algemene zaken, legt Simons uit. Zoals naar school gaan en de puberteit doorlopen. “Dat zijn levensgebeurtenissen die vrijwel iedereen meemaakt en per generatie maar licht verschillen.” In de adolescentie, wanneer identiteitsontwikkeling centraal staat, komen de generatiekloven pas echt tot stand. “De historische en maatschappelijke context waarin een groep volwassen wordt, speelt hierbij een belangrijke rol en is ook mede bepalend voor de invulling van het latere leven.”
Gamende bejaarden
Maar die tijden veranderen, en dat is precies waarom ouderen soms vasthouden aan ideeën en gebruiken uit hun jeugd, aldus Simons. “Het is simpelweg prettig om je te omringen met mensen met wie je die gezamenlijke achtergrond deelt.” Op het moment dat je ouder wordt, groeit die behoefte mee, legt ze uit. “Er blijven immers steeds minder mensen over met wie je die achtergrond deelt. Daarmee raak je ook een stukje van je eigen identiteit kwijt.”
Het is dan ook niet gek dat ouderen graag praten over hun verleden, zegt Simons terwijl ze instemmend naar de advertentie “Want to talk about the old days?” kijkt. “Al vind ik mensen daarvoor betalen dan weer een twijfelachtige oplossing.” Gamen in het bejaardentehuis lijkt haar een beter toekomstbeeld. “Die generatie vindt dat nu immers ook leuk. Waarom zou dat later anders zijn?” Dat heeft natuurlijk ook te maken met nostalgie, vertelt Simons terwijl ze de oude man met het naveltruitje erbij pakt. “Dat geldt ook voor hem. Hij zal zich wel afvragen wat er de laatste jaren allemaal is gebeurd. ‘We zaten toch met zijn allen leuk op TikTok?’”
Een andere, “minder leuke reden voor het ontstaan van generatiekloven”, is dat op oudere leeftijd je ‘vloeibare intelligentie’ iets minder wordt, vertelt Simons. Dat houdt in dat het voor de hersenen wat lastiger wordt om nieuwe informatie te verwerken en nieuwe vaardigheden op te doen. Dat is volgens haar dan ook een van de redenen dat veel ouderen het zo lastig vinden om nieuwe technologie in de vingers te krijgen.
Jongeren maken zich dat veel gemakkelijker eigen en kunnen over het algemeen ook met een meer open blik naar de wereld en veranderingen daarin kijken. “Maar”, voegt Simons toe, “dat komt ook omdat ze minder bagage en verantwoordelijkheden hebben.” Bovendien kunnen ze zich meer risico’s veroorloven, legt de psychologe uit. “Een student kan prima deelnemen aan een vervelende ontgroening als diegene er voordelen voor de toekomst in ziet. Als je ouder bent en beseft dat je tijd eindig is, wordt het hier en nu veel belangrijker, waardoor je ook selectiever bent in je keuzes en sociale contacten.”
Samen leven
Dat iedereen opgroeit in een andere tijd en dat vloeibare intelligentie met de leeftijd afneemt, zijn feiten waar we niet veel tegen kunnen beginnen. “Wat we wel kunnen, is moeite steken in intergenerationeel contact”, aldus Simons. “In Nederland zijn we gewend dat verschillende generaties langs elkaar heen leven. Maar om op de hoogte te blijven van wat er in de maatschappij speelt, is uitwisseling tussen die groepen essentieel.” Dat gebeurt gelukkig al steeds meer, ziet Simons. “Grootouders zijn tegenwoordig bijvoorbeeld meer betrokken bij de opvoeding van hun kleinkinderen vanwege het kinderopvangtekort. Daardoor krijgen ze onbedoeld ook meer mee van de omstandigheden deze groep opgroeit.”
Maar contact tussen verschillende leeftijden kan ook op andere manieren, suggereert Simons. Als samenleving, door een verplichte maatschappelijke dienstplicht in te stellen. Of op individueel niveau, door actief af en toe iemand op te zoeken met wie je vanwege een leeftijdsverschil weinig gemeen denkt te hebben. “Op die manier leer je niet alleen van elkaars perspectieven en ervaringen, maar kan er ook een nieuwe gedeelde achtergrond ontstaan.”
