Borst of fles?

Het Nederlandse voedingscentrum meldt dat “Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat borstvoeding gezonder is dan flesvoeding. Overtuigend bewijs is aanwezig dat infecties van het maag-darmkanaal, middenoorontsteking, overgewicht en hoge bloeddruk minder voorkomen bij kinderen die borstvoeding hebben gehad. Kinderen die borstvoeding hebben gehad, krijgen waarschijnlijk minder last van astma, piepen op de borst en eczeem. Bovendien verbetert borstvoeding waarschijnlijk de intellectuele en motorische ontwikkeling. Het is daarnaast mogelijk dat borstvoeding beschermt tegen de ziekte van crohn, atopie, diabetes en leukemie.”

Toevalstudies

Maar de vraag is of al die claims terecht zijn. Het lastige is dat er weinig gerandomiseerde interventiestudies naar zijn gedaan. Studies waarbij vrouwen op basis van toeval ingedeeld worden in een flesvoedinggroep en een borstvoedinggroep. Wel is er veel onderzoek naar kinderen van vrouwen die voor borstvoeding kozen.

Daaruit blijkt dat borstgevoede baby’s inderdaad gezonder zijn. Maar dat kan ook aan andere dingen dan de melk zelf liggen. Zo zijn vrouwen die de fles geven gemiddeld lager opgeleid, roken ze meer tijdens de zwangerschap, zijn ze dikker en vaker alleenstaand. Door een gerandomiseerde interventiestudie voorkom je die vertroebeling van het mogelijke effect.

Zo’n studie is tot dusver één keer gedaan. Maar dat is alweer een tijd geleden (1997) en de studie vond plaats in Wit-Rusland. Er deden zeventienduizend vrouwen aan mee. De helft werd gestimuleerd om zo lang mogelijk borstvoeding te geven, de andere helft kreeg de standaardbegeleiding. De standaard was destijds korte tijd borstvoeding geven, gevolgd door flesvoeding. De kinderen in de ondersteuningsgroep deden het inderdaad beter. Ze kregen minder vaak eczeem en minder diarree. Daarnaast bleken de kinderen intelligenter. Het is maar zeer de vraag of deze achttien jaar oude studie in een totaal ander land iets zegt over de situatie in Nederland nu.

Overigens werd het intelligentie-effect ook gevonden in een recente, grootschalige, Braziliaanse studie. Maar de auteurs houden in een reactie naar de Britse krant The Guardian zelf al een slag om de arm of de moedermelk daarvoor de enige verantwoordelijke factor is.

Minder darminfecties

Ander interessant onderzoek werd gedaan door het Cochrane Instituut. Dat is een onafhankelijke non-profitorganisatie, een samenwerkingsverband van honderden academici die proberen het best mogelijke antwoord te geven op medische vragen. Dat doen ze met behulp van meta-analyses. Ze verzamelen al het bestaande onderzoek over een bepaald thema, gooien de slecht uitgevoerde studies eruit en voeren op de overgebleven studie hun analyse uit. Helaas hebben ze nooit al het bewijs over borst- versus flesvoeding geanalyseerd. Wel keken ze in augustus 2012 naar de WHO-claim (zie kader) dat zes maanden exclusief borstvoeding beter is dan een mix van borstvoeding en andere voedingsmethodes. Daaruit blijkt dat exclusief borstvoeding geven de kans op darminfecties verlaagt maar dat het geen langetermijnimpact op allergieën, groei, obesitas, cognitief vermogen of gedrag heeft.

Over dat gunstige effect op de darmen, wordt steeds meer bekend. In moedermelk zitten maar liefst zevenhonderd soorten bacteriën die in de darmen van de baby terecht kunnen komen. Daarnaast bevat het vezels die het kind zelf niet kan afbreken. Die vezels zijn erg in trek bij Bifidobacteriën, die daardoor in aantallen groeien. Zij concurreren schadelijke bacteriën weg en doden hen door de productie van bepaalde zuren. De gunstige bacteriën stimuleren tevens de ontwikkeling van het immuunsysteem.

De moedermelkvezels hebben nog een andere werking. Ze vormen antilichamen die aan schadelijke bacteriën kunnen binden, waarna die door het afweersysteem worden gedood. Door de vele verschillende vezels in moedermelk leert het immuunsysteem van de baby welke bacteriën gunstig zijn en welke schadelijk. Jonge kinderen kunnen die antilichamen niet zelf aanmaken. Bedrijven doen natuurlijk hun uiterste best die vezels zo goed mogelijk na te maken, maar gelijkwaardig zijn die niet.

Vooral voor vroeggeboren kinderen is het gunstige effect op de darmgezondheid van belang. Necrotiserende enterocolitis is een darmziekte die vooral bij deze groep baby’s voorkomt. Het is één van de meest ernstige en ook levensbedreigende, acute aandoeningen. De darm is ernstig ontstoken en er is een verminderde doorbloeding van de darm waardoor delen van de darm kunnen afsterven. Kinderen die moedermelk krijgen, hebben minder vaak last van de ziekte.

Babysterfte

Borstvoeding biedt dus zeker medische voordelen, al wordt de impact wellicht soms wat te optimistisch gebracht. Zeker voor een welvarend land als Nederland. De WHO adviseert echter de hele wereld en in dat licht is het niet zo gek dat zij borstvoeding adviseren. In derdewereldlanden is het water waarmee de flesvoeding aangemaakt wordt bovendien vaak besmet met ongunstige bacteriën. Daarnaast is de flesvoeding ontzettend duur, dus wordt er vaak te weinig in het flesje gedaan. Gevolg: babysterfte. Dan is borstvoeding een veel veiliger en gezondere keuze.

In Nederland moeten vrouwen vooral de keuze maken die het beste bij hen past. Waarbij we trouwens vrouwen die de borst in het openbaar willen geven, zoals Doutzen Kroes, vooral niet moeten afvallen. Want, zoals Hollie McNish in de video hieronder zegt, waarom is het zien van een borst bij een vrouw die haar baby voedt aanstootgevend terwijl we overal om ons heen billboards en reclames vol met schaars geklede vrouwen zien?