Bliksem gaat voetproblemen van mensen met diabetes te lijf

“Ik hoop dat je een sterke maag hebt”, zegt hoofd infectieziekten Edgar Peters van het VUmc. Hij is er als specialist natuurlijk zelf wel aan gewend, maar voor veel leken is het toch even schrikken als je de voetwonden ziet. Hij laat een voet zien met aan de onderkant een grote scheur, die lijkt op een opening van de grond na een aardbeving. Aan de bovenkant is de grote teen amper nog herkenbaar, omdat die kleiner is dan de andere tenen, waar ook weer wondjes op zitten. Een foto van de voet is hier te bekijken.

Het is een van de vele voorbeelden van een voetwond bij iemand met diabetes. Het is niet alleen een onsmakelijk gezicht, maar ook gevaarlijk. Voetwonden onder mensen met diabetes zijn een grotendeels verborgen probleem. Ze hebben hier een grotere kans op dan iemand die de ziekte niet heeft, vanwege een hoge glucosewaarde in hun bloed, waardoor zenuwschade ontstaat. Vaak hebben ze ook geen gevoel meer in hun voeten, waardoor ze een wond niet opmerken.

Amputatie

“Als jij een steentje in je schoen hebt, dan voel je dat direct”, zegt Peters. “Maar iemand met diabetes die geen gevoel meer in zijn voeten heeft, loopt ermee door alsof er niets aan de hand is.” Zo ontstaan sneller wonden en blaren. En die genezen langzaam omdat er een slechtere bloedsomloop is.

Is er eenmaal een wond dan duurt de genezing weken tot maanden. Al die tijd mogen mensen met diabetes er zo min mogelijk op lopen. “Het probleem wordt nog veel groter als er een infectie optreedt”, zegt Peters. Hij laat weer voetwonden zien, waarvan het wondvocht troebel is. Dan is het goed mis. In dat geval wordt verder behandeld in het ziekenhuis, bijvoorbeeld bij Peters.

In twintig procent van de gevallen leidt een wond zelfs tot amputatie en dat heeft vergaande gevolgen. Er is een grote kans, van maar liefst tachtig procent, dat er dan een volgende amputatie volgt. “De kans is namelijk groot dat er een nieuwe wond ontstaat”, zegt Peters. Vanwege de slechte bloedsomloop of doordat er meer druk komt, met grotere kans op wonden op andere delen van de voeten. Een angstaanjagende gedachte, want doordat de ene amputatie tot de andere leidt neemt de kans op de dood flink toe.

Bliksempleister

Daardoor doen artsen al het mogelijke om infecties van wonden te voorkomen. Nu nog behandelen ze met antibiotica. “Maar die slaat niet altijd aan en steeds meer bacteriën worden resistent”, zegt Peters. Daarom werkt hij aan een alternatief, samen met het Diabetes Fonds en het bedrijf Plasmacure. Ze gaan infecties tegen met koud plasma. Opmerkelijk genoeg vind je dat ook in de bliksem en in spaarlampen. “Het is gas onder hoge spanning dat ontlaadt”, zegt Bas Zeper van Plasmacure. “Koud plasma wordt al gebruikt om medische instrumenten te steriliseren of om vaatjes dicht te branden in darmen.”

Plasmacure ontwikkelde al een speciale pleister (of pad) om het koude plasma te creëren. Via twee draadjes gaat een spanning naar de pleister, die qua vorm wel wat weg heeft van een klaar-over-bord. Het is verbonden met een apparaat, ongeveer zo groot als een broodtrommel, dat spanningspulsen opwekt. “In het ronde gedeelte van de pad zitten gaatjes, waardoor het koude plasma in kleine kanaaltjes komt. Je bevestigt de pleister op de wond. Tussen de pleister en de wond ontstaat een soepje van spanning, zuurstof en stikstof waardoor je bliksem op je huid krijgt en er zuurstofradicalen en ozon ontstaan. Bacteriën leggen daardoor het loodje”, zegt Zeper.

De sok vergelijkt onder meer de temperaturen tussen de linker- en de rechtervoet. Het slaat alarm als bijvoorbeeld de hak links een stuk warmer is dan bij de rechtervoet. De sensoren zijn verbonden met een chip, die in een enkelband verwerkt is en weer gegevens doorstuurt naar een mobiele telefoon. “Die slaat alarm als een wond dreigt te ontstaan. Dan kun je op tijd rust nemen, de voet onderzoeken en, indien nodig, naar de huisarts”, aldus Scholten.

De slimme sok moet dus voorkomen dan een wond of blaar ontstaat. De sok en de pleister met koud plasma vullen elkaar aan. Want die laatste komt pas in beeld als er al een voetprobleem is. Uiteindelijk hebben ze hetzelfde doel: zoveel mogelijk amputaties voorkomen en een einde maken aan dit verborgen probleem voor mensen met diabetes.