Bindmiddel versterkt dijk in Gouda

Door fikse regenbuien en klimaatverandering dreigt het water bij de IJsseldijk zo hoog te komen, dat de huizen niet meer goed worden beschermd. Bovendien is de IJssel een getijderivier, waar het water iedere dag hoog staat. De dijk voldoet niet meer aan de nieuwe landelijke veiligheidseisen en moet eigenlijk verbreed worden. Maar daar is geen plek voor omdat vlakbij huizen staan en de vaargeul langs de dijk loopt.

Als het water in de rivier hoog staat, krijgt de dijk te maken met een fikse druk en raakt deze verzadigd met water. “Daardoor kan de bovenkant van de dijk afglijden met een overstroming als gevolg”, zegt Marcel Stive, emeritus hoogleraar waterbouwkunde aan de TU Delft. Dit gebeurt via een zogeheten glijcirkel. Deze ontstaat in de binnenkant van de dijk in een halve cirkel vanaf de kruin naar de buitenkant aan de landkant. Om dit afglijden te voorkomen, is extra versteviging nodig en daarvoor zorgt de nieuwe technologie.

Daarbij wordt een bindmiddel van water en cement via sleuven in de grond geïnjecteerd. “Dit mengsel wordt vermengd met de grond, zodat een homogeen mengsel ontstaat”, zegt projectmanager Henk Weijers van het Hoogheemraadschap van Rijnland. Door het nieuwe mengsel krijgt de grond meer zogeheten schuifsterkte, waardoor het vergelijkbaar is met beton. “Dit vormt een soort extra scherm in de dijk als versterking. We gaan door de glijcirkel heen. De wanden krijgen een diepte van acht meter, waardoor we volgens de berekeningen de glijcirkel als het ware naar beneden drukken. Dit voorkomt het afglijden.”

Punaises

Bij de aanleg van parkeergarages en bouwputten wordt een soortgelijke techniek al gebruikt, maar het werd nog niet eerder in een dijk zelf aangebracht. “Er zijn kleine pilots geweest, waar de methode getest is. Aannemer Mourik past het nu voor het eerst volledig in ons project toe”, zegt Weijers. Bij een pilot met de nieuwe methode bij de Kinderdijk-Schoonhovenseveer waren nog wel problemen. Daar ontstond schade aan woningen vlakbij de dijk na het aanbrengen van het bindmiddel door een machine. “Bij de IJsseldijk zijn we daar niet bang voor, omdat de bebouwing niet direct aan de dijk is”, zegt Weijers. “Bovendien leggen we de wanden aan de waterkant aan.” Uit de pilot bleek overtuigend dat de methode de dijk versterkte.

Een andere innovatieve aanpak, die lijkt op de technologie die in Gouda wordt toegepast, maakt gebruik van dijkdeuvels om de dijken te vernagelen. Hierbij worden pijpen aangebracht die door de dijk gaan. Daarin zit een speciaal bindmiddel. “Als de pijpen uit de dijk worden gehaald blijven een soort lange punaises van dat bindmiddel over. De dijk is hierdoor verstevigd”, aldus Stive. De ‘punaises’ gaan door de glijcirkel heen en dus door het gedeelte dat mogelijk afglijdt. Ze voorkomen dat de dijk faalt.

New Orleans

De dijkdeuvels zijn overwogen in Gouda, maar bleken onvoldoende stevig, volgens Weijers. “De punaises zijn te smal om de schuifkracht aan te kunnen. De wanden die wij creëren zijn veel steviger.”

Volgens Stive is de toepassing van de nieuwe technologie in Gouda een belangrijk moment voor Nederland waterbouwland. “Er zijn tientallen plekken in Nederland waar deze aanpak uitstekend past. Overal waar bebouwing dichtbij de dijken is, zie ik mogelijkheden”, zegt de wetenschapper.

Ook buiten Nederland komt het van pas, meent Stive. Hij noemt als voorbeeld de Amerikaanse stad New Orleans, die in 2005 zwaar getroffen werd door orkaan Katrina. Een groot deel van de stad kwam daarbij onder water te staan. “In een aantal wijken zijn de huizen dicht bij de dijk gebouwd”, aldus Stive. “Daardoor liepen ze onder water in 2005. Deze vorm van versteviging zou je daar goed toe kunnen passen.”