Je docent Nederlands wil niet dat jij dit weet: waarom het niet per se fout is om ‘beter als’ te zeggen in plaats van ‘beter dan’
Je kent het wel: je maakt één kleine taalfout en er blijft niets over van de inhoud. Iedereen is bezig met “het is ‘beter dan’, hoor” roepen in plaats van te luisteren naar wat je zegt. Maar waarom eigenlijk?
In Duitsland zegt men ‘besser als’ en in Engeland ‘better than’. In het Nederlands lijkt het erop dat we twee opties hebben: zowel ‘beter als’ als ‘beter dan’ komen in de spreektaal veel voor. Maar toch wordt maar één van deze vormen als ‘correct’ gezien, en dat is ‘beter dan’. Voor veel mensen voelt dat heel logisch: zo hebben we het immers op school (en van onze omgeving) geleerd. Maar is daar eigenlijk wel een goede reden voor?
Vaak halen mensen aan dat het gebruik van ‘beter dan’ historisch correct is, en dat ‘beter als’ een moderne ontwikkeling is. Maar hoewel de vorm ‘beter dan’ inderdaad ouder is dan ‘beter als’, bestaan beide varianten al honderden jaren naast elkaar. En daarnaast zijn er natuurlijk wel meer dingen die langzaam uit de taal verdwijnen die we niet meer op basis van hun ouderdom als correct zien. Probeer maar eens een stukje Oudnederlands of Middelnederlands te lezen, dan sta je versteld van de manieren waarop de taal veranderd is!
Goed of fout taalgebruik
Wat we zien als goed of fout taalgebruik, bepalen vaak van de mensen met macht in de samenleving door hun taalgebruik. De meeste standaardtalen op de wereld worden afgestemd op het taalgebruik van de rijkste en meest invloedrijke mensen, en niet per se op de manier waarop het grootste deel van de bevolking spreekt. In Nederland betekent dat vaak dat de uitspraak van het westen van het land als standaard wordt gezien, terwijl varianten uit andere regio’s als minder correct worden beschouwd.
Mijn eigen onderzoek gaat over het Gronings, een dialect van het Nedersaksisch (dat ook in Nederland als taal erkend is). In het Gronings kijkt juist niemand raar op als je ‘beter as’ zegt, want daar is het de norm. Het Gronings heeft zijn eigen grammatica, die op veel vlakken verschilt met die van het Nederlands. En zo zijn er wel meer dingen die in een bepaalde regio heel gangbaar zijn, maar die minder geaccepteerd worden in de standaardtaal omdat die gebaseerd is op het taalgebruik van een andere groep.
Zou ik je nu adviseren om overal ‘beter als’ te gebruiken als dat voor jou natuurlijker voelt? Nee, dat misschien niet. Wat mij (en de meeste taalkundigen) betreft maakt het niet uit welke van deze twee varianten je gebruikt. Maar het gebruik van ‘beter als’ betekent misschien wel dat je een onvoldoende op je toets krijgt of dat de sollicitatiebrief waar je zo je best op hebt gedaan direct onderop de stapel belandt. En dat zou natuurlijk zonde zijn! Wat verstandig is, hangt dus af van de context. Maar er is niets aan het Standaardnederlands wat inherent of ‘taalkundig’ beter zou zijn dan bijvoorbeeld het Gronings, het Zeeuws of straattaal.