Beren kunnen ook na-apen

Sociale banden

Taylor bekeek hoe vaak de honingberen een WUI of NUI lieten zien in reactie op de gezichtsuitdrukking van een soortgenoot. Hij ontdekte dat bijna twintig procent van de opengesperde bekken binnen een seconde gevolgd werd door dezelfde gezichtsuitdrukking van de andere beer. De psycholoog zag dit gedrag vooral in rustige speelsituaties en als de dieren elkaar aan konden kijken.

Volgens Taylor kan het na-apen van de beren twee functies hebben. Het spiegelen van de gezichtsuitdrukking zou een vorm van communicatie kunnen zijn waarbij de ene beer de andere beer het signaal geeft dat er van rustig spelen overgegaan mag worden op ruw spel. Daarnaast zouden beren het nadoen van gezichtsuitdrukkingen kunnen gebruiken om hun sociale banden te versterken. In dat geval zou je het na-apen vooral moeten zien bij beren die nauw aan elkaar verwant zijn, zoals bijvoorbeeld broer en zus. Aangezien er in het opvangcentrum geen verwante beren waren, heeft de psycholoog dit niet kunnen onderzoeken.

Gapende orang oetans

Mariska Kret, psycholoog aan de Universiteit Leiden en expert op het gebied van gezichtsuitdrukkingen, noemt de nieuwe studie interessant. “Het spelgezicht waar het in deze studie om gaat, is deels een gevolg van de ademhaling (het hijgen) dat in een speelse worstelpartij nodig is. Maar de uitdrukking wordt ook gespiegeld, wat laat zien dat de gezichtsexpressie beïnvloed werd door de ander en een gevolg is van de interactie.”

Waarschijnlijk, zo stelt zij, is het spiegelgedrag evolutionair gezien al oud en bedoeld om elkaar beter te begrijpen. Ze onderzoekt dit soort gedrag zelf ook door te kijken naar de aanstekelijkheid van gapen en krabben bij orang oetans. “De orang oetan is de enige mensaap die semi-solitair leeft. Toch laten de eerste resultaten al zien dat ook deze soort spiegelt. Ik denk dat we bij alle dieren die voor hun jongen zorgen spiegelgedrag zouden kunnen vinden. Jongen die afhankelijk zijn van hun ouders maken door middel van gezichtsuitdrukkingen duidelijk wat ze willen. Als de boodschap door na-apen makkelijker te begrijpen is, lijkt mij dat voor al deze dieren evolutionair voordeel hebben.”

“En als ze die eigenschap dan toch hebben, dan komt deze ook in andere situaties van pas. Bijvoorbeeld wanneer er gevaar dreigt, en de boodschap heel snel moet worden opgepikt door een soortgenoot”, vult Kret aan. Sommige uitingen van emotie of uitdrukkingen, zoals gapen, zijn hetzelfde bij verschillende dieren. Daardoor kan spiegelgedrag helpen om een boodschap tussen twee individuen van een verschillende soort uit te wisselen. Het is bijvoorbeeld bekend dat een hond de gezichtsuitdrukking van zijn baasje na kan doen.