De Franse kunstschilder Fernand Léger (1881-1955) was een van de beroemdste abstracte kunstenaars van zijn tijd. Zijn schilderijen hangen in bekende musea over heel de wereld. Het schilderij Contrast van vormen in de Peggy Guggenheim Collectie te Venetië, leek een onderdeel van de gelijknamige serie. Leek, want wetenschappelijk onderzoek bevestigt de twijfels over dit schilderij. Eindoordeel: vals!
Het onderzoek dat de vervalsing aan het licht bracht, is gebaseerd op koolstof-14 (14C) datering. Het schildersdoek bevatte een te hoge concentratie van deze koolstofisotoop om aan het begin van de twintigste eeuw gemaakt te kunnen zijn. Hoe zit dat?
Koude Oorlog en atoomtesten
Léger stierf in 1955, terwijl de Koude Oorlog in volle gang was. De dreiging tussen het communistische Oostblok en het democratische Westen groeide. Beide kanten begonnen enorme hoeveelheden wapens te fabriceren. Amerika had in de Tweede Wereldoorlog het eerste type atoombom ontwikkeld en de rest van de wereld kon niet achterblijven.
In de jaren vijftig bezat elke grootmacht massavernietigingswapens. Zij moesten de nieuwe atoombommen testen waarbij grote hoeveelheden 14C in de atmosfeer kwamen. Dit werd opgenomen door levende organismen en natuurlijke producten met een hoge hoeveelheid 14C moeten daarom van ná de jaren vijftig zijn.
Het dateren met behulp van deze percentages uit de bomb peak curve komt vaker voor maar voor de datering van schilderijen was deze methode niet eerder gebruikt. Tot nu bij het schilderij dat was toegeschreven aan Fernand Léger.
De evolutie van de hoeveelheid 14C in de atmosfeer, gedurende de periode 1954-1993. De grafiek staat bekend als de Bomb peak curve.
wikipediaTwijfels over schilderij
Het schilderij van Léger was gekocht door de rijke Peggy Guggenheim. Zij verzamelde tussen 1940 en haar dood in 1979 een enorme collectie moderne kunst bij elkaar. Haar verzameling wordt nu tentoongesteld in Venetië, in de gelijknamige Peggy Guggenheim Collection. Ze kocht het schilderij omdat het erg leek op werken uit de serie Contrast van vormen, gemaakt door Léger in 1913 en 1914. De werken uit deze serie bevinden zich onder andere in het Guggenheim Museum (opgericht door Peggy’s neef Salomon) en het Museum of Modern art in New York.
Peggy dacht dat haar nieuw verworven doek een onderdeel was van de serie Contrast van vormen. Maar al sinds de jaren zeventig zijn er twijfels over de echtheid van het schilderij en bleef het doek in het depot liggen. Onomstotelijk bewijs voor een vervalsing was er echter niet.
http://www.youtube.com/watch?v=iKGCnjBi2sQ
Eindelijk bewijs: vals
Wetenschappers van het Instituut voor nucleaire wetenschappen in Florence hebben een klein stukje van het doek waarop het schilderij is gemaakt, gebruikt voor hun onderzoek. Het doek is gemaakt van hennep en de hennepvezels bleken een veel te hoge concentratie 14C te bevatten voor de jaren 1913 en 1914, waarin de serie schilderijen is gemaakt.
Aan de hand van de hoeveelheid 14C in de vezels hebben de wetenschappers tot op het jaar nauwkeurig berekend wanneer de hennep geoogst moest zijn. Het oogstjaar bleek 1959 te zijn en daarmee vier jaar na de dood van de schilder. Met deze datering hebben de wetenschappers het onomstotelijke bewijs gevonden: het schilderij is een vervalsing. Wie het dan wel heeft gemaakt, is niet bekend.