Astronomen claimen nieuwe planeet op het spoor te zijn

Een uitzonderlijke claim vraagt om uitzonderlijke bewijs. En astronomen Konstantin Batygin en Mike Brown zeggen dat ze beide hebben: er is een grote kans dat er op zo’n tweehonderd astronomische eenheden (de afstand tussen de aarde en de zon) van de zon een planeet ter grootte van Uranus bestaat. Dat is zeven keer verder dan de buitenste planeet Neptunus. De planeet zou zeker tien keer zo zwaar als de aarde zijn en in 10.000 tot 20.000 jaar om de zon draaien.

Volgens de twee astronomen van het California Institute of Technology zou de planeet tijdens de vorming van het zonnestelsel veel dichter bij de zon zijn ontstaan en door interacties met andere planeten naar buiten zijn geslingerd, waar het door het aanwezige gas afremde en nu nog steeds rondwaart. Maar er is een probleem: de vermeende planeet is nog niet waargenomen. De berekeningen van Batygin en Brown werden afgelopen woensdag in The Astronomical Journal gepubliceerd.

Baanberekeningen

Brown – een gerespecteerd wetenschapper – lijkt zeker van zijn ontdekking, maar hij begrijpt dat het nogal een claim is die hij maakt. “Als ik mijn artikel niet zou kennen en het voor het eerst las zou ik zeggen dat het een gestoord idee is”, laat hij aan Nature weten. “Maar als je naar het bewijs kijkt dan is het moeilijk om tot een andere conclusie te komen.”

Het bewijs voor het nog onontdekte hemellichaam leunt op de bewegingen van de zes verst bekende objecten in het zonnestelsel, waaronder de duizend tot tweeduizend kilometer grootte dwergplaneet Sedna. Samen met vijf planetoïden beschrijft die laatstgenoemde een grote, langgerekte baan om de zon. Dat in tegenstelling tot bijvoorbeeld de planeten die vrijwel ronde banen beschrijven.

Een mogelijke verklaring voor zo’n opvallende baan is dat een planetoïde van buiten het zonnestelsel is gevangen door de zwaartekracht van de zon. Toen echter bleek dat ál deze verre objecten een vergelijkbare en verstoorde baan lijken te hebben werd een ander scenario waarschijnlijker. Het kan namelijk zijn dat de ijzige objecten zijn beïnvloed door een groot hemellichaam in de buitenregio en daardoor in hun bijzondere baan zijn ‘gegooid’.

Katygin en Brown deden baanberekeningen voor alle zes objecten en kwamen tot de conclusie dat er slecht een 0,007 procent kans bestaat dat deze banen door puur toeval zijn ontstaan. In hun scenario is een grote planeet, waarschijnlijk een gasreus, verantwoordelijk voor het creëren van deze vreemde banen.

Andere astronomen zijn blij met het nieuws, maar ook voorzichtig. Zo zal het niet de eerste claim voor een nieuwe planeet zijn die uiteindelijk in de prullenbak verdwijnt. Astronoom Dave Jewitt van de Universiteit van Californië in Los Angeles laat op de website van Science weten dat de achilleshiel van deze ontdekking het relatief kleine aantal objecten is dat Katygin en Brown meenemen in hun analyse. De ontdekking van één nieuwe hemellichaam dat een geheel andere baan heeft kan het bewijs volgens hem al sterk verzwakken.

Nieuw hoofdstuk in de planetenjacht

Opmerkelijk genoeg is het juist Mike Brown die nu het bestaan van een nieuwe planeet claimt, terwijl hij een grote rol heeft gespeeld in de degradatie van Pluto van planeet naar dwergplaneet. Dat kwam door de ontdekking van verschillende Kuipergordelobjecten die even groot of zelfs groter dan Pluto bleken te zijn.