Stress is onvermijdelijk en normaal. Maar het moet niet te veel worden, dan kan je lichaam eronder lijden. Redacteur Mariska van Sprundel gaat de balans in haar eigen leven na.
Mijn werk bestaat uit deadlines. Ik hop van de ene deadline naar de volgende om artikelen op tijd in te leveren bij mijn opdrachtgevers. Naast mijn freelance-baan als wetenschapsjournalist heb ik nog een tweede baan, de atletiekbaan. Met vijf à zes trainingen per week is het agendatechnisch passen en meten. En dan ‘s avonds en in de weekenden wil ik vrienden en familie zien, al probeer ik een paar avonden per week vrij te houden om helemaal niks te doen. Zou dit een goede balans zijn voor een lang en gezond leven?
Stress kun je niet uit je leven bannen. Onmogelijk, volgens psychiater Christiaan Vinkers, die aan het Amsterdam UMC onderzoek doet naar stress en veerkracht. Als je leeft en beweegt, maak je dingen mee. “Moet je dan maar de hele dag thuis blijven zitten?” Stress heeft een imagoprobleem, vindt hij. Stress kán slecht zijn, maar in principe is het normaal en onvermijdelijk. “Iedereen ervaart weleens spanning of druk, moet ballen in de lucht houden op werk, financieel of in een relatie. Mensen zijn veerkrachtig. Het wordt pas een probleem als je er last van krijgt.”
— Christiaan Vinkers
Balans
Door overmatige stress blijven hormonen als cortisol en adrenaline lange tijd verhoogd, wat je gezondheid kan schaden. Heel veel stress hangt bijvoorbeeld samen met burn-out, depressie en hart- en vaatziekten. Er lijkt ook een wisselwerking te zijn met veroudering. Bij mensen die herhaaldelijk en over langere perioden te kampen hebben met stressvolle gebeurtenissen, verloopt de veroudering van het lichaam sneller. Inclusief meer grijze haren. Wie zijn leven bijna ondraaglijk vindt door stress heeft gemiddeld een drie jaar kortere levensverwachting, liet een Finse studie zien.
Een normaal leven heeft stress en daar hoort normale veroudering bij, volgens Vinkers. Je hoort een balans te vinden. “Van niks doen word je depressief en dan verouder je sneller. Doe je heel veel, dan kun je last krijgen van stressklachten, waardoor je ook sneller veroudert. Dan is het zaak er iets aan te doen.”
Volgens mij heb ik die balans aardig te pakken. Ik voel geen druk door de drukte, althans niet continu. Tuurlijk, de spanning kan oplopen als ik meerdere stukken in één week af moet hebben, of als ik een lezing geef en de adrenaline door mijn aderen voel stromen. Maar het is allemaal kortstondig. En ook belangrijk: ingrijpende dingen, zoals overlijdens van mensen die dicht bij me staan, schulden of scheiding zijn me tot nu toe bespaard gebleven.
Mediteren
Maar toch, verouderingsonderzoekers wijzen regelmatig op het belang van ontspanning om lichamelijk jong te blijven. Mijn vriend mediteert in drukke werkweken, via zo’n app waarin een zalvende stem tegen je praat over wat je met je gedachtenstroom aan moet. Zelf doe ik eigenlijk niks bijzonders, geen oefeningen om bewust te ontspannen. Valt daar nog winst te behalen? “Meditatie is geen wondermiddel”, aldus Vinkers. “Voor sommige mensen zal het stress tegen kunnen gaan, maar het is geen one-size-fits-all-oplossing. Als mediteren je helpt en zorgt voor ontspanning, zal het je lichamelijke gezondheid zeker ook helpen, inclusief je biologische leeftijd. Maar meditatie is geen panacee voor al onze stress.”
Over één ding is hij heel duidelijk: je moet mensen niet alleen vertellen meer te ontspannen omdat ze anders eerder dood gaan. De stresskip heeft tools nodig om het onderliggende probleem aan te pakken. “Ga bij jezelf na waar die stress vandaan komt en wat je eraan kunt doen, áls je er iets aan kunt doen. Stoppen met die rotbaan waarvan het cortisol uit je oren spuit, zal absoluut invloed hebben op je gezondheid en biologische leeftijd.”
