Wat maakt geluid tot muziek?

Zo’n één á twee keer per jaar word ik gevraagd om een lezing of workshop te geven aan muziektherapeuten. Het eerste wat ik dan altijd denk is: Maar ik weet helemaal niks van muziek?!

14 mei 2015

Dit keer werd ik uitgenodigd door de Nederlandse Vereniging voor Muziektherapie om te komen spreken op hun landelijke studiedag. Eigenlijk vind ik het altijd wel fijn om met muziektherapeuten van gedachten te wisselen. Dat zijn namelijk mensen aan wie ik niks uit hoef te leggen: ze zijn bekend met de doelgroep van mijn onderzoek (mensen met ernstige verstandelijke beperkingen) én ze weten hoe sterk geluid ons kan beïnvloeden.

Beleving
Zoals ik eerder heb uitgelegd, doe ik onderzoek naar auditieve omgevingen, naar geluid. Traditioneel onderzoek naar geluid richt zich voornamelijk op akoestiek. En er zit (uiteraard) een bovengrens aan het aantal decibellen dat wij als prettig ervaren. Maar mensen zijn zoveel meer dan decibelmeters. We zijn zowel toeschouwer als deelnemer aan onze omgeving en we verwerken de akoestische eigenschappen van geluid om er betekenis aan te geven. Onderzoek wat zich meer op de beleving van auditieve omgevingen richt, spreekt over soundscapes.

Muziek
Dit soundscape-onderzoek pas ik dan weer specifiek toe in de langdurige zorg voor mensen met (zeer) ernstige verstandelijke (en meervoudige) beperkingen, waar muziektherapie vaak ingezet wordt als interventie of activiteit. Nu bevatten soundscapes vaak wel muziek, maar tot op heden heb ik me er niet specifiek op durven richten. Ik ben immers geen musicus of muziektechnoloog zoals Jan. Toch ontkom ik er niet aan, muziek is een groot en belangrijk deel van onze auditieve leefomgeving.

Goed, terug naar de studiedag. Er was mij gevraagd om twee workshops van anderhalf uur te verzorgen. Tijdens mijn voorbereidingen heb ik de definitie van muziektherapie opgezocht en kwam ik het volgende tegen:

“the use of organized sounds and music within an evolving relationship between client and therapist to support and encourage physical, mental, social and emotional well-being” – Bruscia, 1987 -

Vrij vertaald wordt er bij muziektherapie dus gebruikt gemaakt van georganiseerde geluiden of muziek, binnen een therapeutische relatie om het welbevinden van de cliënt te bevorderen. Georganiseerd geluid of muziek…

En toen begon ik mij af te vragen: Wat maakt geluid eigenlijk tot muziek? Wat is het verschil tussen beide?

Concreet
Na twee keer anderhalf uur met de muziektherapeuten (en inmiddels ook met vele vrienden en collega’s) hierover gebrainstormd te hebben, heb ik nog steeds geen duidelijk antwoord op deze vraag. Het lijkt er op dat geluid muziek wordt zodra geluid je als muziek in de oren klinkt. Niet heel concreet dus…

Hebben jullie misschien een antwoord op mijn vraag?