'Nu nog niet, schat'

Hoe jonger hoe hitsiger, ja toch? Als we op sommige verhalen in de media en aan menig koffietafel afgaan, lijken de jongeren van tegenwoordig echte seksbeesten. Maar ouderen die hen veroordelen moeten zich misschien even achter de oren krabben. In werkelijkheid gaat de moderne jongere veel minder snel van bil dan de generaties jongvolwassenen vóór hem.

De eerste keer

Neem de Amerikaanse puber. Sinds 1991 onderzoekt de Amerikaanse overheid het seksuele gedrag van scholieren tussen de vijftien en negentien jaar via vragenlijsten. Volgens de Youth Risk Behavior Survey, had in 1991 een meerderheid van de achtduizend ondervraagde tieners ‘ooit sex’, namelijk 54 procent. In 2015 was het percentage geslonken naar 41 procent. Bovendien stelden scholieren hun ‘eerste keer’ langer uit. In 2014 had nog maar 4 procent van de jongeren gevreeën voor zijn dertiende; in 1991 was dat nog 13 procent.

Een steekproef van de Wereldgezondheidsorganisatie bevestigt dat pubers langer wachten met vrijen. En niet alleen Amerikaanse, ook Canadese en West- en Oost-Europese tieners. Elke vier jaar ondervraagt de organisatie tienduizenden vijftienjarigen in deze regio’s over hun seksuele gedrag. Gaf in 2009/2010 nog 26 procent van de tieners aan het te hebben gedaan, in 2013/2014 was dat gezakt tot 20,5 procent.

In ons kikkerland daalden de aantallen nog wat meer dan het gemiddelde. “In 2005 meldde 26 procent van de Nederlandse 15-jarigen seks te hebben gehad. In 2013 was het percentage 16 procent,” vertelt algemene sociale wetenschapper Gonneke Stevens van de Universiteit van Utrecht, die de Wereldgezondheidsorganisatie assisteerde bij het onderzoek.

Oudere jongeren

Maar ook wat oudere jongeren dralen, ontdekte psychologieprofessor Jean Twenge van de Universiteit van San Diego. Ze bekeek de gegevens van de General Social Survey, een jaarlijkse bevolkingspeiling van de Universiteit van Chicago. Wat bleek? In 1989 gaf slechts zo’n 6 procent van jongeren tussen de twintig en vierentwintig jaar aan nog maagd te zijn. In 2014 was dat aantal bijna verdriedubbeld naar 15 procent. “Een groeiende minderheid van jongeren wacht met sex tot ze begin twintig zijn – of nog langer,” concludeerde de professor.

Ook Japanse jongeren lijken seksmoe. Een online onderzoek in 2013 van het Japanse verzekeringsbedrijf Meiji Yasuda Life liet zien dat 30 procent van de mannelijke twintigers nog nooit een afspraakje had gehad. Misschien niet zo gek, want volgens het Japanse Genootschap voor Gezinsplanning was in 2013 ook 45 procent van de Japanse vrouwen tussen 16 en 24 ‘niet in seks geïnteresseerd’ of vond het zelfs ‘vies’.

Bloot is de norm

Dat jongeren van nu minder seks hebben is opvallend. Op het eerste oog zijn er geen belemmeringen voor een bloeiend seksleven. Vergelijk de situatie van nu maar eens met die in de jaren veertig en vijftig. Toen werd het hebben van seks voor het huwelijk sterk veroordeeld door zowel de samenleving als de kerk. Daarbij liep je een relatief groot risico op een zwangerschap voor het huwelijk, omdat je maar moeilijk aan voorbehoedsmiddelen kon komen. De pil was nog niet uitgevonden. En in een tijd waarin privacy minder gewaardeerd werd dan nu en je als ongetrouwde jongere veelal nog bij je ouders woonde, was stiekem seks hebben lastig. Pas toen de pil werd uitgevonden en de seksuele revolutie haar intrede deed in de jaren zestig, konden ongetrouwde jongeren makkelijker vrijen.

Inmiddels is het in veel gezinnen heel gewoon dat de tieners een partner hebben die blijft slapen en soms zelfs gezellig meegaat op vakantie. Ook is de samenleving steeds meer geseksualiseerd. Zorgde de plotseling opduikende (bedekte) tepel van Janet Jackson tijdens de MTV awards in 2004 nog voor een enorme ophef, tegenwoordig is een halfnaakte Lady Gaga of een ‘twerkende’ Miley Cyrus heel gewoon. Sterker nog, zoveel mogelijk bloot lijkt de norm onder veel sterren die vooral bij jongeren populair zijn. En apps als Tinder vergemakkelijken het ontmoeten van een (seks)partner om de hoek.

Een grotere preutsheid onder jongeren verklaart dan ook niet waarom ze langer wachten met seks. Zo was de meerderheid van de Amerikaanse twintigers die Twenge onderzocht het eens met de stelling ‘Er is helemaal niets mis met seks voor het huwelijk tussen volwassenen’. Voorheen was dat nog een minderheid. Tegelijkertijd zijn diezelfde twintigers niet alleen veel minder seksueel actief dan hun grootouders en ouders, qua uitstelgedrag zijn ze te vergelijken “met jongeren in de jaren veertig,” zo vertelde Twenge ietswat perplex aan de Amerikaanse nieuwszender CNN.

Te weinig offline

Waarom wachten jongeren, voor het eerst sinds de jaren zestig, langer met seks terwijl de omstandigheden gunstiger zijn dan ooit voor het hebben van seksuele contacten? Hoewel het echte onderzoek nog moet beginnen, hebben wetenschappers al wel voorzichtige verklaringen.

Zo wijst Twenge erop dat jongeren meer anti-depressiva zijn gaan gebruiken en die tasten je libido aan. Daarnaast denkt ze dat internet een rol speelt. “Enerzijds heb je meer apps dan ooit, waardoor je snel iemand kunt vinden om seks mee te hebben. Maar technologie kan jongeren ook van seks afhouden als je zoveel uren achter een schermpje doorbrengt dat je nog maar beperkt ‘offline’ mensen ziet – waaronder potentiële sekspartners.”

Ook haar collega Ildiko Kovacs, een psychiater aan de University van San Diego gespecialiseerd in seksuele problemen, wijst met een beschuldigende vinger naar internet. Dankzij het web is pornografie veel toegankelijker geworden. Omdat jongeren online ook aan hun trekken kunnen komen en ze daarbij bovendien op perfecte lijven stuiten, gaan ze in het echte leven minder actief op zoek naar partners, zei ze tegen Vice News. “Zo hoef je niemand lastig te vallen en word je niet afgewezen of teleurgesteld.”

Prestatiemaatschappij

Ook de nasleep van de economische crisis zou een rol spelen. We werken langer dan ooit in banen met minder zekerheid of moeten snel afstuderen. De stress die dat oplevert kan zo uitputtend zijn dat je minder zin in seks krijgt, zo menen onder meer onderzoekers in Japan. Ook Kovacs denkt dat de prestatiemaatschappij dodelijk is voor het libido. “Jongeren hebben belangrijkere dingen te doen dan seks,” zei ze op Vice News. Ze wonen bovendien om economische redenen langer thuis. “Waar je nog wel met een partner kunt komen aanzetten, geldt dat minder voor een onenightstand. Daarnaast hebben meer jonge mannen geen baan en jonge vrouwen willen meestal daten met iemand die werk heeft.”

Generatie Voorzichtig?

De bovengenoemde verklaringen zetten de huidige generatie jongeren nogal passief neer: hun seksleven is ‘slachtoffer’ van moderne fenomenen als het internet.

Maar kan het ook zijn dat generatie Y, net als de generaties voor hen, gewoon dingen op haar eigen manier doet? Daar is zeker wat voor te zeggen. Onderzoek laat zien dat deze generatie graag voorzichtig opereert. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie en de Centers for the Prevention of Diseases gebruiken millennials minder alcohol en drugs dan hun voorgangers en zijn ze meer beducht op geslachtsziektes. “Ze zijn gewoon graag verstandig bezig,” zegt Stevens daarover. Ook Twenge denkt dat jongeren uit bezorgdheid voor gezondheidsrisico’s seks langer uitstellen. “Vergeet niet dat deze jongeren zijn opgegroeid in een maatschappij die risico’s steeds meer is gaan mijden.”

Daarnaast is generatie Y tolerant én individualistischer dan generatie X. “Het feit dat ze ruimdenkend zijn over seks voor het huwelijk, betekent niet dat ze daarom zelf veel bedpartners moeten hebben.”

Maatschappelijke gevolgen

Goed, jongeren hebben dus minder seks. Hoe erg is dat? Dat vijftienjarigen wat langer wachten is alleen maar gunstig, vindt Stevens. “Aangezien ons onderzoek laat zien dat Nederlandse jongeren nog steeds tot de gelukkigsten van Europa horen, hebben we geen aanwijzingen dat wachten met seks op deze leeftijd problematisch is.” Twenge denkt dat het tieners ook emotioneel ten goede komt als ze niet te snel met seks beginnen. Echter, “als ook jongeren van in de twintig seks uitstellen, missen ze de voordelen van een volwassen, romantische relatie.”

Als de verminderde interesse in seks onder jongeren ook op latere leeftijd aanhoudt, is dat bovendien ongunstig voor de maatschappij. Minder seks betekent minder bevolkingsaanwas, zo ondervonden landen als Japan, Zuid-Korea, Denemarken en Zweden, waar de bevolking als geheel meer bedmoe is.